Vol energie verduurzamen: groene stroom voor het ministerie van Financiën
Begin 2023 werd het ministerie van Financiën gecertificeerd op niveau 3 van de CO₂-prestatieladder. Dit markeerde het begin van een beter inzicht in het energieverbruik; essentieel om effectiever te kunnen verduurzamen. Met behulp van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) brengt het ministerie van Financiën het stroomverbruik van haar panden en die van haar uitvoeringsorganisaties in kaart. We spraken over dit proces met Kristine Bordeaux van het ministerie van Financiën, Hairo van den Berg van de Belastingdienst en Frank Bakkers van het RVB. Welke inzichten levert de data op en wat voor reductiemaatregelen neemt het ministerie al?
Een klimaatneutrale bedrijfsvoering: dat is de ambitie van de Rijksoverheid. Het ministerie van Financiën wil in lijn met die ambitie bijdragen aan de doelstellingen voor het verlagen van de emissies van energiegebruik en zakelijke mobiliteit.
Welke doelstellingen daarbij horen, zijn onder meer opgenomen in het CO₂-Managementplan. “Een van die doelstellingen is het streven naar 100% hernieuwbare energie. Dit betekent dat alle ingekochte en opgewekte energie, waaronder elektriciteit, gas en warmte, afkomstig moet zijn van duurzame bronnen”, legt Kristine uit. Ze is duurzaamheidscoördinator bij het ministerie van Financiën en houdt zich bezig met de verduurzaming van de bedrijfsvoering, met onder andere aandacht voor de CO₂-prestatieladder. Kristine: “Momenteel zetten we vooral stappen op het gebied van elektriciteit. Veel van onze panden maken al gebruik van groene stroom. Dat is ingekochte windenergie van Nederlandse en Europese bodem, en opgewekte zonne-energie. Alle ingekochte stroom die niet aantoonbaar is opgewekt met Nederlandse windenergie, noemen we grijs.”
Van grijs naar groen
In 2022 bleek dat alle ingekochte windenergie in de panden als ‘grijze’ stroom werd gerapporteerd, omdat de herkomst niet voldoende was onderbouwd volgens de eisen van de CO₂-prestatieladder. Dit was aanleiding voor Kristine en haar collega’s om het elektriciteitsverbruik beter en gedetailleerder in kaart te brengen. Daarvoor werkt ze onder anderen samen met Hairo, duurzaamheidscoördinator bij de Belastingdienst, en Frank, coördinerend energiemanager bij het Rijksvastgoedbedrijf (RVB).
Het RVB is onder meer verantwoordelijk voor de inkoop van stroom en beschikt over de meetgegevens van de panden. Daardoor kan het aangeven welk deel van het energieverbruik groen is. Met die informatie kon het ministerie van Financiën in 2023 een percentage van 78% groene stroom van de ingekochte elektra voor haar panden rapporteren, in plaats van de 0% een jaar eerder.
"Een lager energieverbruik begint met inzicht."
Besparing door bewustzijn
Hairo vult Frank aan: “Snelle winst zit ook in het bewustzijn van pandgebruikers. Denk aan simpelweg het licht uitdoen nadat je een vergaderzaal verlaat. Maar ook acties als in het begin van 2022 waarbij in alle rijkskantoren, waar dat mogelijk was, de temperatuur in de winter twee graden is verlaagd en in de zomer twee graden minder is gekoeld. Dat zorgde niet alleen voor significante besparing, maar ook voor meer bewustwording: een klein verschil in temperatuur, maar een groot verschil in energieverbruik. Dat kan thuis ook.” Frank heeft nog een voorbeeld: “Onlangs hebben we in de zomermaanden de gaskraan volledig dichtgedraaid in een pand van de Belastingdienst, dat volgens de cijfers de grootste gasafname van de rijkskantoren had. Niemand heeft last gehad van het afsluiten van het gas, maar het leidde toch tot aanzienlijke energiebesparing, omdat de ‘waakvlam’ uit kon. Die slurpt dus ongemerkt best wat energie.”
Naast bovengenoemde acties en maatregelen wordt er achter de schermen gewerkt aan technologische verbeteringen. Ook keuzes op dat gebied worden gemaakt aan de hand van de data die het RVB aanlevert. “Bij de Belastingdienst nemen datacenters een groot deel van het elektriciteitsverbruik voor hun rekening. Daarom gaan we zonnepanelen plaatsen op de parkeerdekken bij datacenters. Daarnaast vervangen we TL-verlichting in kantoorpanden door ledverlichting en zetten we in op betere isolatie en aansluiting op warmte-koude opslag”, vertelt Hairo.
Sturen met inzicht
Het RVB voorziet naast gegevens over groene energie, in een nauwkeuriger totaalbeeld van het energieverbruik per pand. “Een lager energieverbruik begint met inzicht”, vertelt Frank. “En dat inzicht leert ons vaak dat de grootste winst op korte termijn niet ligt bij innovatieve installaties, maar bij het draaien aan de knoppen.” Daarmee bedoelt hij dat de meetgegevens van het RVB kunnen worden gebruikt om apparaten anders in te stellen. “Je kunt zien op welke werklocaties veel energie wordt verbruikt buiten kantoortijden, en waar de feestdagen mogelijk niet goed staan afgesteld in de thermostaten. Dit zijn relatief eenvoudige en snelle ingrepen die tot wel 10% energiebesparing kunnen leiden.”
Reduceren tegen netcongestie
Als beheerder van alle rijksgebouwen helpt het RVB met het implementeren van verduurzamende maatregelen. Dat is niet altijd makkelijk. Frank: “Momenteel is netcongestie een van de grootste uitdagingen. Iedereen wil verduurzamen, maar als het stroomnet vol zit, kan uitbreiden of elektrificeren soms simpelweg niet.” Is dat op te lossen? “Je moet creatief zijn. Werken met zonnepanelen of batterijen die energie kunnen vasthouden. Of natuurlijk het energieverbruik terugdringen.” Dat laatste blijft daarom een speerpunt in het CO₂-beleid van het ministerie, vertelt Kristine. “We gaan voor meer groene energie, maar energie besparen blijft hoognodig”.