De persoon achter het plan: Kristine Bordeaux en Hairo van den Berg
‘De persoon achter het plan’ is een rubriek over de mensen die zich binnen de Rijksoverheid bezighouden met het behalen van de interne duurzaamheidsdoelstellingen. Achter ieder plan zit een persoonlijke motivatie. Deze keer spreken we Kristine en Hairo. Zij zijn werkzaam bij het ministerie van Financiën en de Belastingdienst.
Kristine Bordeaux is als duurzaamheidscoördinator bij het ministerie van Financiën onder meer bezig met de CO2-prestatieladder, het verduurzamen van panden en het zakelijk vervoer. Ze is het gezicht van duurzaamheid bij het ministerie, maar benadrukt dat duurzaamheid samen moet gebeuren. Hairo van den Berg is duurzaamheidscoördinator bij de Belastingdienst en verantwoordelijk voor het verduurzamen van de producten en diensten van de facilitaire bedrijfsvoering, zoals catering en schoonmaak. Ze werken nauw samen, zodat ze niet telkens het wiel opnieuw hoeven uit te vinden.
Gezamenlijke impact maken voor iedereen
Kristine raakte tijdens haar werkzame leven steeds geïnteresseerder in duurzaamheid: “Mijn broer werkt bij het Planbureau voor de Leefomgeving. Hij coördineerde de nationale energieverkenning en zijn verhalen wakkerden mijn enthousiasme aan. Ik werkte hiervoor bij de Auditdienst Rijk en deed vier jaar lang onderzoek gericht op duurzaamheid. Zo deed ik onder meer een interne audit voor de CO2-prestatieladder bij het ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat. Er werkten daar veel bevlogen mensen die een voorbeeld voor me waren. In mijn huidige functie kan ik die gevonden passie voor duurzaamheid nog meer uitdragen en zorgen dat we de planeet leefbaar houden. Zowel voor de toekomst van mijn kinderen als mijzelf, maar eigenlijk voor die van iedereen.”
Bij Hairo startte de interesse eerder: “Ik kom uit een groen nest. Sinds 2009 werk ik al aan duurzaamheid, maar inmiddels is het mijn volledige portefeuille. We moeten simpelweg een slag maken; er zijn grote uitdagingen zoals de opwarming van de aarde en het grondstoffenverbruik. Als we niet bewuster omgaan met de aarde, loopt het niet goed af. In mijn functie kan ik impact maken, want maatregelen hebben effect op zo’n 130 kantoren en 40.000 werknemers. Dan verandert er écht iets.”
Niet verbieden, maar toevoegen
Hairo vindt communicatie in zijn werk belangrijk: “Bij nieuwe aanbestedingen staat duurzaamheid centraal. Waar zitten mogelijkheden en wat wil je bereiken? Hierbij moet je mensen meenemen. Laat zien dat een verandering niet betekent dat er iets ingeleverd hoeft te worden, maar dat je er iets voor terugkrijgt. Bied goede alternatieven. We gaven bijvoorbeeld voorheen altijd een bloemetje aan nieuwe medewerkers, maar inmiddels is er een catalogus met de mogelijkheid om gedroogde bloemen te geven of een boom te laten planten, maar ook het geven van een gewoon bloemetje kan nog steeds. We verbieden niets, maar het leidt toch tot verandering, omdat mensen voor iets anders kunnen kiezen. Het gaat om impact maken en daarbij staat een goed idee boven wat je misschien persoonlijk graag doet.”
“Mensen moeten zich ervan bewust worden dat ze echt hun eigen steentje bij kunnen dragen.”
Kristine sluit zich hierbij aan. Het gaat om de overkoepelende doelen: “Mensen moeten zich ervan bewust worden dat ze echt hun eigen steentje bij kunnen dragen. Alle individuele dingen die we doen lijken op het eerste gezicht in het niet te vallen, maar wanneer je al die kleine daden en veranderingen bij elkaar optelt zie je ineens wél hoe groot de impact is. Mensen moeten dat gevoel ook krijgen: ‘We doen dit samen.’”
Laat je niet tegenhouden door tegenslag
Niet alles loopt soepel, vertelt Hairo: “Contracten lopen vaak voor lange periodes en dat betekent beperkte bewegingsruimte. Je moet dan zoeken naar wat wél kan. Soms kan er misschien iets niet met een contract, maar kun je wel zelf iets veranderen aan de achterkant van het proces. Zo hebben we bij de Belastingdienst een logistieke hub. Vanuit Apeldoorn vervoeren we producten naar verschillende locaties en dat is superefficiënt. We voegen daar steeds meer producten aan toe, bijvoorbeeld kantoorartikelen en schoonmaakspullen. Uiteindelijk spaar je heel veel vervoersbewegingen uit. Relatief kleine oplossingen kunnen een groot effect hebben. Ik neem dit soort oplossingen mee als mensen nog niet zo open staan voor verandering, bijvoorbeeld omdat veiligheid en geld ook een grote rol spelen in het maken van beslissingen. Als adviseur moeten we daarom goed uitleggen waarom duurzaamheid óók hoog op de agenda moet staan.”
Met die instelling kun je nog steeds tegen teleurstellingen aanlopen. Wat maakt dat zij toch doorgaan als het even tegenzit? Hairo noemt project Ocean Cleanup als inspiratiebron om de weerstand en obstakels te overwinnen. Dit project werd opgezet door student Boyan Slat en liep destijds tegen flink wat tegenwerking aan, maar “door zijn doorzettingsvermogen en standvastigheid is er nu wel een gigantisch bedrijf dat duizenden kilo’s plasticafval uit de zeeën haalt. Het laat zien dat het niet in één keer allemaal goed hoeft te gaan.”
Samenwerken en interactie leiden tot ontwikkeling
Kristine ziet dat connecties maken belangrijk is. Ze blijft bij met behulp van de “rijksbrede overleggen met alle duurzaamheidscoördinatoren” en evenementen die worden georganiseerd, zoals Duurzaam Doen! van Denk Doe Duurzaam. "We werken bijvoorbeeld allemaal aan reductie van CO₂, en de maatregelen die we daarvoor nemen komen vaak overeen. Het ministerie van Financiën richt zich voornamelijk op de gebouwen en de energiereductie, en daarnaast op het terugdringen van de CO₂-uitstoot van vervoer, maar dat doen andere ministeries ook. We moeten allemaal onze organisatie mee zien te krijgen, onze footprint in kaart brengen, zoals te zien op onderstaande afbeelding, en transparant zijn over maatregelen en resultaten. We wisselen daarom veel kennis en tips uit."
CO2-footprint ministerie van Financiën (in tonnen CO2)
| Categorie | Uitstoot |
|---|---|
| Zakelijk vervoer | 7569 |
| Vliegreizen | 1890 |
| Elektra | 9984 |
| Aardgas | 44497 |
Het delen van kennis komt ook naar voren in een project waar Hairo met trots op terugkijkt. “In het SPARK, het gebouw van de Belastingdienst in Amsterdam, hebben we nu een duurzaamheidsexpositie. Dit is een lopende interne expositie waarin we duurzaamheidsontwikkelingen binnen het Rijk tentoonstellen. Het is mooi om daar te zien wat we allemaal bereikt hebben. Daar staan bijvoorbeeld een duurzame theebar, een pluktuin en circulair meubilair. Een leuke plek om rond te kijken.”
Kristine kijkt verder positief terug op de Nationale Klimaatweek. Ze was verantwoordelijk voor de interne communicatie van deze week en zag dat het project leefde: “Ik had een eigen postbus waarnaar mensen konden mailen met vragen en dat deden ze. Daarnaast heb ik in het Bedrijfsvoeringsberaad onze CO2-footprint en geactualiseerde CO₂-managementplan kunnen presenteren. Het is leuk om te zien dat je mensen bereikt en inspireert. In het halve jaar dat ik deze functie vervul was dat een hoogtepunt.”
Ruimte om nog meer (mensen) te bereiken
Hoewel Kristine blij is met wat er op dit moment bereikt wordt, trekt ze toch een les uit het verleden: “Soms is het jammer om je te realiseren dat we verder hadden kunnen zijn als we eerder waren begonnen. Maar achteraf praten is makkelijk. Je ziet dat projecten vroeger niet de aandacht kregen die ze verdienden. Nu gaat dat anders. Toen de CO₂-prestatieladder ingevoerd werd, kreeg duurzaamheid een enorme boost. Dat zijn de dingen die je voor elkaar moet zien te krijgen.”
Hairo ziet die ontwikkeling ook in de vier jaar dat hij deze functie vervult: “Er is een veel grotere club mensen met duurzaamheid bezig. Het wordt overal belangrijker. Maar wat ik jammer vind, is dat het nog niet voor alle burgers in Nederland toegankelijk is. Zo zou je moeten zorgen dat je bijvoorbeeld mensen met minder financiële middelen ondersteunt op een manier waar ze iets mee kunnen. We denken nu bij de pilot duurzame CAO-Rijk na over hoe iedereen het IKB-budget goed kan gebruiken. Je mag daarmee je huis verduurzamen, maar wat als je in een huurhuis woont? Daar liggen nog kansen.”
“Maak duidelijke, onderbouwde keuzes en zorg dat iedereen snapt waarom je deze maatregelen neemt om te verduurzamen.”
Dat is tegelijkertijd de boodschap die Hairo wil meegeven en waar Kristine zich hartgrondig bij aansluit: “Maak duidelijke, onderbouwde keuzes en zorg dat iedereen snapt waarom je deze maatregelen neemt om te verduurzamen. De meeste mensen worden er dan namelijk ook blij van. Dát is onze manier om volgende stappen te zetten en nog meer mensen mee te krijgen.”