Het rijksbrede programmateam Denk Doe Duurzaam helpt de transitie naar een duurzame bedrijfsvoering van het Rijk. Dat doen we in opdracht van de ICBR, het hoogste ambtelijk overleg voor de bedrijfsvoering van het Rijk, waarin alle ministeries zijn vertegenwoordigd.
We organiseren samenwerking, richten de sturing in, bieden inzicht in de voortgang, faciliteren doorbraken, en inspireren en activeren via communicatie. Daardoor kunnen onze beleids- en uitvoeringspartners en (bestuurlijk) opdrachtgevers de duurzaamheidsdoelen beter, sneller en gemakkelijker halen, beter sturen op voortgang en resultaat, en draagt de Rijksbedrijfsvoering voortaan standaard bij aan een socialere en duurzamere samenleving.
Hoewel we organisatorisch zijn ondergebracht bij BZK/DGDOO, is onze scope rijksbreed en zijn we géén beleidsmakers of kaderstellers. Wel werken we met beleid samen, zoals we samenwerken met andere partners in de bedrijfsvoering en het bestuur van het Rijk.
Meer voor elkaar
Het programmateam werkt voor en met verschillende partners binnen de Rijksoverheid. De slogan is dan ook ‘meer voor elkaar’: we stimuleren de samenwerking zodat we meer resultaat kunnen boeken, meer impact realiseren, meer voor elkaar krijgen. Want de cijfers liegen er niet om: veel gaat goed, maar van veel doelen kunnen we inmiddels ook stellen dat het erg spannend wordt of we die gaan halen.
Denk Doe Duurzaam is dan ook een collectief. Naast de naam van het programma is het ook de vlag waaronder allerlei partners in en rond de rijksbedrijfsvoering samenwerken aan de duurzame opgave. Met die vlag, het beeldmerk, laten we zien wat er allemaal gebeurt, hoeveel er al duurzaam is en dat er steeds meer mensen aan meewerken. Het programmateam Denk Doe Duurzaam is een van de spelers, een gelijkwaardig lid van die beweging, dat haar steentje bijdraagt.
Belangrijke partners binnen de rijksoverheid zijn onder meer de departementale duurzaamheidscoördinatoren, ICBR-leden en -portefeuillehouders Duurzaamheid, categoriemanagers, dienstverleners, opdrachtgevers en beleidsdossierhouders. Waar het de samenwerking met beleid aangaat, gaat het zowel om het bedrijfsvoeringbeleid (de directies van BZK/DGDOO) als om het landelijke sociale en duurzaamheidsbeleid (denk aan EZK, I&W, BZ, SZW e.d.). Het doel is dat voor iedereen binnen het Rijk (sociale) duurzaamheid een vanzelfsprekend onderdeel is van het dagelijks werk. En wel op zo’n manier dat het Rijk haar doelen behaalt en de beloofde maatschappelijke impact realiseert. Dan is de transitie geslaagd. Voor alle deze doelen is samenwerking cruciaal.
Programmalijnen
De ICBR (de Interdepartementale Commissie Bedrijfsvoering Rijk) stelde in december 2021 het programmaplan voor de komende jaren vast, en stemde eind 2022 in met financiering tot eind 2025. Daarmee hebben we een duidelijke opdracht. De resultaten en activiteiten van het programma zijn opgedeeld in vier programmalijnen, elk met een coördinator. Elk jaar stelt het programma samen met departementen en beleidsdossierhouders een jaaropgave op, waarin staat waar departementen zich dat jaar specifiek op richten, wat beleid (BZK/DGDOO) gaat doen en wat het programma op zich neemt. Een vijftal portefeuillehouders Duurzaamheid van de ICBR volgt de voortgang ervan op de voet, via kwartaalgesprekken en halfjaarrapportages. Zij sturen bij waar nodig en houden hun collega’s in de ICBR alert, betrokken en actief op dit terrein.
Als de duurzaamheidsdoelen van het Rijk gehaald worden, is dat een succes voor alle departementen. Dit doen zij gezamenlijk door de doelen, strategie en acties via duurzaamheidsplannen vast te stellen in de bestuursraden. De komende tijd gaat er vooral aandacht uit naar het verder oppakken van de implementatie en sturing van deze plannen via een reguliere planning- en controlcyclus.
Programmateam Denk Doe Duurzaam ondersteunt daarbij, door:
een dashboard duurzaamheid beschikbaar te stellen (zie ook programmalijn 3).
de gezamenlijke voortgang inzichtelijk te maken, te stimuleren en te agenderen in de ICBR en het SGO (overleg van secretarissen-generaal), zodat zij kunnen zien wat al goed vordert en wat niet. En zij gezamenlijk maatregelen kunnen nemen in het geval dat resultaten achterblijven bij het bereiken van de rijksbrede duurzaamheidsdoelen.
een routekaart te maken voor het Rijk, zodat iedereen die bij de verduurzaming van de rijksbedrijfsvoering betrokken is weet welke mijlpalen, scenario’s en maatregelen gerealiseerd moeten worden. De routekaart ondersteunt de sturing.
het netwerk van duurzaamheidscoördinatoren van de kerndepartementen te faciliteren.
managementteams en managers te begeleiden bij het doorleven van hun voorbeeldrol en hen te stimuleren bijdragen te leveren aan de doelstellingen. Hun rol als stimulerende opdrachtgever van duurzame incentives in inkooptrajecten is daarbij een belangrijke troef.
opdracht te geven tot een nader onderzoek/analyse naar de footprint van de Rijksinkoop.
een voorstel op te stellen voor een nadere definitie van het begrip ‘klimaatneutraal’ en welk aandeel compensatie daarbinnen acceptabel is, onder welke voorwaarden.
Steeds meer rijksorganisaties werken aan bewustwording en stimuleren duurzaam gedrag. Het programmateam biedt op gedragsanalyse gebaseerde communicatiemiddelen en -content aan, waarmee zij worden geholpen om de eigen organisaties te inspireren en te activeren. De ‘vlag’ Denk Doe Duurzaam, moet de gezamenlijkheid onderstrepen en zichtbaar maken. Iedereen kan de vlag, het beeldmerk Denk Doe Duurzaam, dan ook gebruiken. Rijksonderdelen kunnen er intern en ook extern mee laten zien dat ze duurzaamheid belangrijk vinden. En dat de duurzame acties niet los van elkaar staan, maar onderling verbonden zijn. Het met elkaar delen van communicatiesuccessen, kennis en geleerde lessen wordt ondersteund, bijvoorbeeld rond het maken van een duurzaamheidsverslag.
Het programmateam Denk Doe Duurzaam:
voert campagne. Het communicatieteam communiceert over ontwikkelingen, praktijkverhalen, leerpunten en urgentie via de website, het podcastkanaal, de nieuwsbrief en LinkedIn, in samenspraak met departementen en andere betrokkenen. Via de campagne wordt ook de voorbeeldrol van het Rijk ingevuld en uitgedragen.
organiseert het interdepartementaal communicatieoverleg duurzaamheid, met vertegenwoordigers van alle departementen en belangrijke dienstverleners. Het programmateam optimaliseert met de leden van dit overleg de effectiviteit van de communicatie, legt verbinding en faciliteert uitwisseling van kennis en tips.
biedt een online en fysieke toolkit Denk Doe Duurzaam, waarmee rijksorganisaties duurzaamheid onder de aandacht kunnen brengen en zichtbaar kunnen maken.
ondersteunt ambassadeurs van (sociale) duurzaamheid met communicatiemiddelen.
geeft opdracht aan PIANOo voor het organiseren van symposia voor inkooporganisaties en vooral voor opdrachtgevers.
organiseert rond de drie grote bijeenkomsten per jaar of sluit aan bij bijeenkomsten van anderen. Doel is te inspireren, signaleren en waar nodig te agenderen.
De Audit Dienst Rijk constateerde na onderzoek in december 2021 dat het van belang is om de rijkscollega te ondersteunen op het gebied van kennis en in de ontwikkeling van vaardigheden en competenties, zodat zij bij kunnen dragen aan het verduurzamen van de rijksbedrijfsvoering. Kennis van duurzaamheid is nodig om echte impact te realiseren. Bestuurders, managers en andere opdrachtgevers op de departementen, moeten kunnen aankloppen bij bedrijfsvoeringsprofessionals met verstand van duurzaamheid, maar ook zelf voldoende kennis in huis hebben om indien mogelijk die duurzame keuze te maken. Instrumenten (handvaten) dienen hiervoor als hulpmiddel. Zoals opleidingen, het dashboard duurzaamheid, ambitieweb/ambitiesessies en de MVI-criteria, die in deze programmalijn worden onderhouden en gepromoot, samen met onder andere PIANOo als vertrouwd en kundig kennisplatform voor inkoopprofessionals.
Programmateam Denk Doe Duurzaam:
zorgt dat er een Dashboard duurzaamheid komt, waarmee per departement en rijksbreed de voortgang van de duurzaamheidsdoelen kan worden gevolgd en sturing op voortgang en resultaat beter mogelijk is.
ontwikkelt een Maatregelenmatrix, waarmee inzicht ontstaat in mogelijke maatregelen en hun duurzaamheidseffecten. Waarmee kan maximale impact worden bereikt?
geeft opdracht aan PIANOo voor de ontwikkeling van een digitale versie van het ambitieweb, en voor het trainen van trainers voor het ambitieweb.
geeft opdracht aan RWS voor het beheer van de MVI-criteriatool.
zorgt dat duurzaamheid een standaardonderdeel is in de RIO, maar ook in de andere bedrijfsvoeringsopleidingen van de Rafeb zoals de Rijkstrainee-opleidingen.
De praktijk is waar het gebeurt en de impact daadwerkelijk wordt bereikt. Deze lijn focust op de high-impact projecten en aandachtsgebieden, en op de uitvoeringsorganisaties, omdat die in potentie een drijvende kracht zijn voor de realisatie van de diverse doelen. Verbinding van kennis en oplossend vermogen rond een vraagstuk of aandachtgebied, is het doel. Daarnaast gaat het om het helpen initiëren van concrete projecten met impact, zoals gebeurt in de pilot verduurzaming cao, waarbinnen er 14 experimenten zijn gestart.
Het team levert op:
inrichten en onderhouden van een lerend netwerk van duurzaamheidscollega’s van uitvoeringsorganisaties.
opdracht geven voor Community’s of Practice CO2-prestatieladder en Financieren/bekostigen verduurzamingsopgave.
aanjagen en faciliteren van de start van circa 15 pilotprojecten, gericht op innovatie en verduurzaming. Of het programmateam dit kan aanbieden, is afhankelijk van het beschikbaar komen van een innovatiebudget.
het inrichten van een workspace duurzaamheid. Dit wordt gedaan in partnerschap met project ‘Ruimte voor Opgaveteams’ en in samenspraak met de DC’s.
