Duurzaamheid binnen het Ministerie van Financiën: CO₂-prestatieladder
Ingegeven door het Klimaatakkoord, is het ministerie van Financiën, inclusief de uitvoeringsorganisaties Belastingdienst, Programma-DG Herstel en Inspectie Belasting, Toeslagen en Douane, begin 2023 gecertificeerd voor de CO2-Prestatieladder op niveau 3. Hierdoor krijgt het ministerie inzicht in de CO2-uitstoot van hun bedrijfsvoering, met name energie en zakelijke mobiliteit.
De CO2-prestatieladder is een CO2-managementsysteem, waarbij organisaties sturen op continue CO2-reductie door inzicht te krijgen in de CO2-footprint, reductieplannen op te stellen met doelstellingen en maatregelen, voortgang te monitoren, intern en extern te communiceren en door deel te nemen aan initiatieven.
Op de website van SKAO staat meer informatie over het certificaat van het ministerie van Financiën. Het behalen van het certificaat is echter niet het eind, maar het beginpunt van een doorlopend sturen op CO2-reductie.
De CO₂-footprint
De uitstoot is onder te verdelen in direct verbruik (scope 1) en indirect verbruik (scope 2). Direct verbruik is de CO2-uitstoot voortkomend uit verwarming (aardgas) en brandstof gebruik van het wagenpark. Indirect verbruik is de uitstoot van elektriciteitsverbruik, stadswarmte, privéauto’s openbaar vervoer en vliegreizen.
De CO2-footprint 2022 van het ministerie van Financiën (gehele ministerie) is in totaal 63.940 ton CO2. Dat is 13% lager dan onze CO2-uitstoot in het basisjaar 2019.
Totale CO₂-uitstoot in tonnen CO2
| Jaar | Uitstoot |
|---|---|
| 2019 | 73745 |
| 2020 | 52859 |
| 2021 | 49609 |
| 2022 | 63940 |
Uitstoot per categorie
| Categorie | Uitstoot |
|---|---|
| Zakelijk vervoer | 7569 |
| Vliegreizen | 1890 |
| Elektra | 44497 |
| Aardgas | 9984 |
Meer informatie over de CO2- footprint 2022 van het ministerie van Financiën vind je hier.
Ambitie, doelen en maatregelen CO2-reductie
Nederland heeft de ambitie om de uitstoot van broeikasgassen met 49% te reduceren in 2030, en met 95% in 2050, ten opzichte van het niveau van 1990. De uiteindelijke ambitie van het Rijk is een klimaatneutrale bedrijfsvoering. Het Ministerie van Financiën wil deze ambitie uiterlijk in 2030 behalen. De focus ligt nu op ‘vergroenen’ en reduceren, later mogelijk op compenseren. Uiteraard gaat de insteek zijn om CO2-compensatie zoveel mogelijk te voorkomen, zodat er daadwerkelijke verduurzaming in de bedrijfsvoering plaatsvindt.
Het CO2-Managementplan 2022 bevat de informatie die hierbij van belang is.
In het Managementplan zijn concrete duurzaamheidsdoelen en -maatregelen opgenomen. Eens per jaar wordt het CO2-managementplan geactualiseerd en geauditeerd. De voortgang in de CO2-uitstoot en -reductie worden halfjaarlijks gepubliceerd.
De reductiedoelen voor het Ministerie van Financiën zijn:
- In 2020 is het wagenpark 20% zero emissie, in 2028 100%;
- Voor zakelijke reizen (incl. woon-werk verkeer) in 2030 50% CO₂-reductie t.o.v. 2016;
- Streven naar 100% hernieuwbaar elektriciteit in 2030;
- Gemiddeld 2% energiebesparing per jaar voor rijksgebouwen en
- Gasverbruik van alle rijksgebouwen met 30% afgenomen ten opzichte van 2019 en voor minimaal 50% afkomstig van hernieuwbare bronnen.
De maatregelen staan uitgewerkt in het CO2 managementplan.
Brede verantwoordelijkheid voor duurzaamheid
Duurzaamheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de gehele organisatie van Financiën. Het is belangrijk deze bewustwording met elkaar af te spreken.
Naast bovenstaande inhoudelijke maatregelen worden ook initiatieven binnen de dienstonderdelen genomen om bewustwording, draagvlak en kennis te vergroten onder de medewerkers. Daarmee wordt benadrukt dat de eigen invloed van de medewerkers groot is: iedereen kan een steentje bijdragen, bijvoorbeeld door hoe je kiest te reizen en door hoe de gebouwen worden gebruikt.
Dit doen we bijvoorbeeld door informatieverstrekking op een overzichtspagina Duurzaamheid op de intranetten van de Belastingdienst en het beleidsdepartement en een interne opleiding “Duurzaam werken doe je samen” (pilot binnen de Belastingdienst afdeling Informatievoorziening).
Initiatieven
Onderdeel voor de certificering voor de CO2-prestatieladder is deelname aan, of het initiëren van samenwerking. Ook verandering van en kennisdeling in de keten en of sector waarin de organisatie zich bevindt, maakt er deel van uit. Het ministerie doet mee aan de volgende initiatieven:
Denk Doe Duurzaam
Het rijksbrede programmateam Denk Doe Duurzaam helpt de transitie naar een duurzame bedrijfsvoering van het Rijk. Ze organiseren samenwerking, bieden inzicht in de voortgang, faciliteren doorbraken, inspireren en activeren via communicatie. Het ministerie van Financien neemt deel aan de door dit programma georganiseerde overleggen voor duurzaamheidscoördinatoren en werkbezoeken.
Community of Practice CO2-Prestatieladder (CoP)
PIANOO heeft in opdracht van BZK DGDOO een CoP opgericht waarin medewerkers van alle ministeries maandelijks kennis en ervaringen uitwisselen om de CO2- Prestatieladder te implementeren. Het Programma is van en voor de leden, die daarin elk hun bijdragen leveren. De CoP is gestart op 1 maart 2021 en het ministerie van Financien heeft daarin vanaf het begin geparticipeerd.
Onderzoeken naar besparingen binnen de Belastingdienst
Binnen Belastingdienst/ Informatievoorziening (IV) wordt gestart met een aantal Proof of Value's: het optimaliseren energie- en licentiegebruik en onderzoek powermanagement. Het doel is om inzicht krijgen in potentiële besparingen energiegebruik.
Daarnaast willen we bij lifecyclemanagement (LCM) en nieuwe aanbestedingen zicht krijgen op energiereductie.
Energie Rijk Den Haag (ERDH)
EnergieRijk Den Haag is een samenwerkingsverband tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, gemeente Den Haag en provincie Zuid-Holland. Dit is de eerste concrete gebiedsgerichte aanpak van de energietransitie door drie bestuurslagen in samenwerking met diverse andere (semi-) overheden zoals de SER, de Politie, de Raad voor de Rechtspraak, Unie van Waterschappen, Bank Nederlandse Gemeenten, diverse Hoge Colleges van Staat en de private partijen BAM, Facilicom Groep en Safire. De partners van EnergieRijk Den Haag willen graag vooruitlopen op deze doelstelling en 30 overheidsgebouwen in een straal van één vierkante kilometer rondom station Den Haag Centraal zo verduurzamen, dat de gebouwen in 2040 klimaatneutraal zijn. Het gaat onder meer om het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het Ministerie van Financiën, het Provinciehuis en het Stadhuis van Den Haag.
Rijk Circulair
Rijk Circulair is een initiatief dat rijksambtenaren verbindt, die zich inzetten voor het circulair maken van onze eigen bedrijfsvoering en inkoop. Het doel is om concrete stappen te zitten richting het doel van 50% minder primaire grondstoffen en een klimaatneutrale rijksbedrijfsvoering in 2030, door van elkaar te leren, elkaar te inspireren en samen te komen tot praktische oplossingen. Rijk Circulair werkt langs drie pijlers: bouwen van een community, opzetten van monitoring/instrumenten en inrichting van de organisatie. Het netwerk is geïnitieerd door I&W en werkt nauw samen met het rijksbrede programma Denk Doe Duurzaam. Vanuit het ministerie van Financiën zijn wij aangesloten bij dit netwerk.
Als een van de vier concerndienstverleners (CDV’s) van het Rijk – werkt de Belastingdienst hieraan met FMHaaglanden, de Dienst Justitiële Inrichtingen en Rijkswaterstaat. Dat doen zij samen met de inkoopcategorie Werkplekomgeving.
Onderzoeken naar besparingen binnen de Belastingdienst
Proof of Value
Binnen Belastingdienst/Informatievoorziening (IV) is er een Proof of Value (PoV) uitgevoerd op het optimaliseren van het energie- en licentiegebruik. Uit de PoV is gebleken dat er winst te behalen valt bij een betere afstemming tussen hardware in het datacenter. Dit vraagt wel nader onderzoek naar onder meer de onderlinge verbondenheid tussen de hardware. Dit onderzoek wordt vervolgd met het project ‘rightsizing’. Door het correct dimensioneren (rightsizen) worden resources vrijgemaakt, waarmee de capaciteit van het datacenter wordt verlengd. Dit heeft een positief effect op duurzaamheid/verlaging energiegebruik. In een later stadium van het onderzoek kan worden aangegeven wat de concrete omvang van dit effect is.
DCIM
Daarnaast wordt momenteel DCIM-tooling geïmplementeerd. DCIM (Data Center Infrastructure Management) tooling geeft gedetailleerd inzicht in het energieverbruik van de datacenters. Dit inzicht helpt om gericht concrete doelstellingen op diepere niveaus te kunnen formuleren ten aanzien van energiebesparingen. De planning is dat de tooling eind 2023 geïmplementeerd is.
Lifecyclemanagement
In het datacenter is de vervanging van Cisco-switches in gang gezet. Door inzet van efficiëntere apparatuur zijn er minder switches nodig (van 606 naar 278 switches) met als resultaat dat er een lager energiegebruik (power reductie van 71%) wordt verwacht. Op jaarbasis wordt de besparing ingeschat op 1 MWh. De implementatie is nog niet afgerond en loopt nog door in 2024.
Met Apple is verkend of er een mogelijkheid is om apparaten te huren in plaats van te kopen. Tot op heden worden apparaten gekocht en na drie jaar afgevoerd naar en vernietigd door Domeinen Roerende Zaken. Door de apparaten te huren worden de apparaten na 3 jaar gebruik weer ingeleverd bij de leverancier. Apparaten die in goede staat verkeren krijgen een nieuwe eigenaar en anders wordt het apparaat verantwoord gedemonteerd waarbij herbruikbare materialen opnieuw worden ingezet. De kosten voor huur ten opzichte van koop zijn lager en ook de duurzame winst is aanzienlijk groter bij huur. Momenteel wordt inzichtelijk gemaakt welke aanpassing er in SAP nodig is om deze wijziging door te voeren.