Een menukaart voor duurzame inkoop

Een beter klimaat, stappen zetten richting een circulaire economie en het creëren van baankansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het zijn gebieden waarop het Rijk het goede voorbeeld wil geven, en waar Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) een verschil kan maken. Met Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) let het Rijk namelijk niet alleen op de prijs, maar ook op het effect dat de ingekochte dienst of het product heeft op milieu en samenleving. Martijn: “Naast het verduurzamen van onze eigen bedrijfsvoering, willen we maatschappelijke doelen als voorwaarden opnemen in contracten met de markt. Op deze manier gaat de leverancier, in opdracht van het Rijk, aan de slag met verduurzaming. Dat gebeurt nu te weinig. Met de MVI menukaart wijzen we opdrachtgevers aan het begin van het inkooptraject al op de kansen en de mogelijkheden voor maatschappelijk verantwoord inkopen.”

Helder en laagdrempelig

De MVI menukaart geeft toelichting op de zes belangrijkste vormen van MVI. Dat zijn: Social Return, innovatiegericht en innovatief inkopen, circulair inkopen, milieuvriendelijk inkopen, internationale sociale voorwaarden en biobased inkopen. Het ontwikkelen van de MVI menukaart was een heel traject, vertelt Rozemarijn. “We probeerden helder te beschrijven wat er wordt verstaan onder social return of duurzaam inkopen. Alleen hebben we daar onderling al regelmatig discussies over. Het is een hele uitdaging om dat dus goed op te schrijven voor opdrachtgevers.” “De informatie die online beschikbaar is over MVI, is inhoudelijk pittig”, vult Martijn aan. “Dan moet je al redelijk op de hoogte zijn, terwijl de gemiddelde opdrachtgever misschien één of twee keer per jaar een opdracht uitzet. Het is een kunst om tot een goede duiding van die informatie te komen. We wilden dus veel concreter en laagdrempeliger laten zien wat sociaal en duurzaam inkopen inhoudt en wanneer opdrachtgevers dit kunnen toepassen."

Met de MVI menukaart ziet de opdrachtgever aan de start van de inkoopaanvraag meteen welke vorm van MVI toegepast kan worden. Het is een instrument om de bewustwording rondom MVI te vergroten. Samen met de inkoper wordt dit toegepast in de aanbesteding. Vanuit de UBR | HIS worden opdrachtgever en leverancier de eerste drie maanden na het sluiten van het contract extra ondersteund bij het toepassen van MVI. De ervaringsdeskundigen bij HIS gaan hier vroegtijdig met ze over in gesprek. Martijn: "Zo helpen we het proces van maatschappelijk verantwoord inkopen op gang.”

De MVI menukaart gebruiken in het inkoopproces? De menukaart is hier te downloaden.

Effectmeting

“We constateerden ook dat we Rijksbreed alleen de MVI-contractvoorwaarden toetsen, en niet meten welke effecten we daarmee realiseren”, gaat Martijn verder. “We willen als departement een stap extra zetten door ook die effecten inzichtelijk te maken, dus zijn we een pilot gestart om meer te weten te komen over de toepassing van sociaal en duurzaam inkopen. Bijvoorbeeld de naleving van de banenafspraken.” Linda: “Voor Social Return is het erg moeilijk de impact inzichtelijk te maken, omdat je te maken hebt met privacygevoelige informatie van kandidaten. Wat we wel kunnen meten en waar we ook behoefte aan hebben, is kwantitatieve informatie. Bijvoorbeeld het percentage van de opdracht dat met Social Return is ingevuld.” “Als we meer weten over de toepassing van MVI, is de pilot al succesvol”, vindt Martijn. “Volgend jaar willen we dat verder uitbouwen, want met deze informatie kunnen we gerichter hogere ambities stellen.”

Samenwerking gemeenten

Een van de onderdelen van MVI is Social Return. Het doel van Social Return is mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (weer) aan het werk helpen. Het kan betekenen dat bij de uitvoering van een opdracht extra arbeidsplaatsen worden gecreëerd voor mensen met een beperking. Het kan ook indirect. Bijvoorbeeld door af te spreken dat er wordt ingekocht bij sociaal ondernemers of dat ontwikkelingstrajecten worden aangeboden aan deze doelgroep. Om Social Return effectiever toe te passen, is het Rijk een samenwerking gestart met vier grote gemeenten: Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam. Linda vertelt: “Deze vier grote gemeenten hebben Social Return al erg goed ingericht. Zij werken samen met inkopers en de afdeling HR. Ik ben ze gaan vragen hoe zij dit hebben ingericht en of zij hun expertise met ons wilden delen door voor ons invulling te geven aan Social Return. Dat wilden ze wel. Gemeenten hebben zicht op de mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij kunnen ons aan hen koppelen, zodat opdrachtgevers tijdens het inkoopproces deze mensen weer kunnen koppelen aan een leverancier. We gaan hier klein mee experimenteren in de vorm van een proeftuin. Het moet nog handen en voeten krijgen, maar het is een begin van een mooie samenwerking tussen overheden, waarbij we elkaar echt helpen vanuit gezamenlijk belang.” Martijn:  “Enerzijds willen we als Rijk Social Return uitdragen, anderzijds willen we het verder brengen. Dat komt in deze samenwerking heel mooi samen.”

Nieuwsgierig hoe Linda Planjer verder bouwt aan Maatwerk voor Mensen? Lees dan hier het interview met Linda over doelen stellen én realiseren.

Verantwoordelijkheid nemen

Met al deze initiatieven werkt het Rijk aan het nastreven van maatschappelijke doelen. Martijn: “Het gaat er echt om hoe we als Rijk zelf het goede voorbeeld kunnen geven door onze verantwoordelijkheid te nemen ten aanzien van duurzaamheid. Daar blijven we in groeien.” “Verbindingen leggen is hierbij vooral belangrijk. Je hoeft niets alles te weten, als je maar weet bij wie je moet zijn. Zo komen we steeds verder vooruit”, sluit Rozemarijn af.

Meer weten over MVI?

Ook Maatschappelijk Verantwoord Inkopen? Dat kan met deze instrumenten en methodes. Of lees het heldenverhaal over de MVI-criteriatool.