De Denk Doe Duurzaam Podcast aflevering 8: Op naar een circulaire bedrijfsinrichting

00:00:08
Peter van Embden: Vanaf 1 oktober gaat Rever interieur projecten aan de slag met het creëren van circulaire inrichting voor de panden van het verzorgingsgebied van FM Haaglanden. Vanaf nu noemen we dat gewoon lekker FMH. En ja zijn, zij zijn hier even om te vertellen over hun aanpak. Ik heb aan de tafel, even kijken, Jeroen Kuilman van Rever goedemiddag. En Marc Verweij van FMH. Marc jij bent FMH verantwoordelijk voor de werkomgeving en senior productmanager staat erbij en het hele circulaire meubilair. Ik ben even rondgelopen. Ik zie veel vierkante vormen, hoort dat bij circulair? Want bij circulair denk ik aan iets dat rondgaat.
00:01:59
Marc Verweij: Dat is toeval en heeft niet iets te maken met circulair die vierkante vorm. Voor ons is circulair dat producten al een ander leven hebben gehad. Dat we het niet hebben over producten die nieuw gemaakt zijn op basis van primaire grondstoffen. Dus producten die een nieuw product proces hebben ondergaan en waar we een beroep hebben moeten doen op de aarde om de producten tot stand te krijgen. Dus waar we nu een bewuste keuze voor maken is, met rever per 1 oktober, dat we vooral gaan voor het levensverlengend maken van de producten die we al hebben. En als we nieuwe producten nodig hebben doen we dat vooral uit hun schatkamer, noem ik dat altijd maar, met een scala aan producten die we prima kunnen inzetten om de werkomgeving in te richten. Dus we gaan niet meer nieuw kopen, we gaan gebruiken van wat er al is.
00:01:59
Peter van Embden: Een circulaire werkomgeving, dat is wat jullie gaan maken Jeroen. Waarom is dat belangrijk en wat is dat eigenlijk?
00:01:59
Jeroen Kuilman: Nou, een circulaire werkomgeving is een werkomgeving waar je gebruik maakt van materialen, zoals Marc net al zei, die een leven hebben gehad, soms met een krasje maar dat is niet erg die we een tweede leven geven. Waarbij we kijken naar het verlengen van die levensduur. En waarom is het belangrijk? Wij geloven heel sterk in het feit dat we zo min mogelijk grondstoffen van de aarde moeten onttrekken om op lange termijn een betere wereld te creëren voor ons en onze nakomelingen, om het zo maar te zeggen. Dus we proberen echt met bestaande materialen mooie dingen te creëren, mooie, mooie kantoor omgevingen te bouwen.
00:02:38
Peter van Embden: Ja, wat voor verandering gaan jullie doormaken Marc?
00:02:42
Marc Verweij: Nou wat ik net een beetje beschreef, de grootste verandering is dat we niet meer vraag gestuurd gaan werken, maar aanbod gericht. En dat zou ik even uitleggen. We hebben veel collega's, projectleiders die helpen op de departementen om een ruimte opnieuw in te richten, en dat deden we dan heel vaak met een assortimentboek. Waarbij ze zeiden: ik heb zes van die tien van die zes van die nodig en dat is heel makkelijk en die prikkel om daar nieuw te bestellen die willen we eruit gaan halen. Dat is precies wat we eigenlijk gaan doen in dit nieuwe contract. Dus we gaan aanbodgericht werken. Dat is net even anders en het uitgangspunt is een interieurarchitect die zegt: Joh ik heb een scala van producten die heel goed bij elkaar passen, waardoor het dat er goed uitziet dat je er blij van wordt. En de verandering zit vooral in dat. Dus je gaat een werkomgeving krijgen op termijn binnen het rijk, die er diverser uit gaat zien en die niet meer overal hetzelfde is. En dat is ook logisch, want je gaat niet meer standaardproducten kiezen, maar je gaat producten kiezen die al, nou ja, die er al zijn.
00:03:42
Peter van Embden: Ja, is het mogelijk om 100 procent circulair te werken, want je hebt toch wel ergens een keertje iets nieuws nodig, Jeroen?
00:03:49
Jeroen Kuilman: Nou, in heel veel gevallen is het mogelijk. Natuurlijk zullen er momenten zijn dat nou ja, denk aan in het verleden, corona voor die tijd waren er nog niet grote behoeftes aan belcellen. Door corona veranderende werkomgeving naar hybride is daar een vraag naar gekomen. Als we zoiets gaan meemaken, dan zullen er ongetwijfeld nieuwe, innovatieve producten moeten worden bedacht en van daaruit toch nieuwe circulaire producten moeten worden toegevoegd. Maar voor de standaard omgeving denk aan de kantoorwerkplek denk aan de vergaderruimtes ontmoetingspleinen denken wij, weten wij dat het voor 100 procent kan.
00:04:29
Peter van Embden: Alright en hoe doen jullie dat? Waar halen jullie je je materialen vandaan?
00:04:34
Jeroen Kuilman: In de basis, uit de panden van FM Haaglanden zelf, mochten we daar de producten niet beschikbaar hebben, dan hebben wij een heel breed scala aan producten in één zoals Marc omschreef, grote schatkamer dat zijn producten die komen bij corporate organisaties vandaan, andere overheidsinstellingen, denk aan gemeentes, provinciehuizen, producten die al een leven hebben gehad. Zij hebben het vervangen. Wij hebben het teruggenomen en beschikbaar voor het kantoor van onze klanten.
00:05:03
Peter van Embden: Hebben zij het dan ook circulair vervangen?
00:05:07
Jeroen Kuilman: In veel gevallen wel, uiteraard ja, want we proberen daar wel echt een loep in te creëren door op het moment dat wij iets terugnemen ook iets nieuws die kant op of iets second life die kant op te brengen.
00:05:16
Peter van Embden: Ja, ja, voor jou is gewoon… second life is voor jou het nieuwe nieuw. Dus als jij het hebt over iets nieuws, dan hebben we het over iets wat jullie hebben gemaakt. Wat circulair geproduceerd is.
00:05:26
Jeroen Kuilman: Precies.
00:05:26
Peter van Embden: En als wij het hebben over iets nieuws, Marc, dan bedoelen we eigenlijk dingen die niet circulair zijn, waar je eigenlijk vanaf moet. Zoveel mogelijk van weg moet blijven, zeg ik dat goed. Moet je wegblijven bij echt nieuwe producten?
00:05:37
Marc Verweij: Nee, dat denk ik niet, wat Jeroen ook al zei. Er zijn altijd ontwikkelingen in de markt en die gaan wij de komende jaren ook ongetwijfeld krijgen. Dat je zegt: ja, dat product is er gewoon simpelweg nog niet second life beschikbaar. Hè zo'n belcel een paar jaar geleden, die waren er gewoon nog niet. Dus ja, dan zul je die wel moeten kopen, maar dan wel het liefst zo circulair mogelijk. Dus dat je kan afbreken of dat je nou niet verlijmd of noem maar alles maar op. Dus dat ik denk dat dat gewoon blijft en dat is ook prima. Dus we hebben ook een perceel waarin juist dit zit, waarin misschien iets meer innovatie naar voren komt, maar in het recht toe, recht aan en het inrichten van wat Jeroen net zei. Daar denk ik dat we heel erg goed kunnen putten uit de voorraad die er zijn.
00:06:16
Peter van Embden: Nou, jullie zijn bezig met de ontmoetingspleinen te vernieuwen. Wat zijn die vernieuwde ontmoetingspleinen wat houdt dat in?
00:06:25
Marc Verweij: Ja, ontmoetingsplein is eigenlijk iets nieuws binnen de Rijksoverheid in ieder geval in Den Haag. Wat wij merkten is dat er eigenlijk een jaar geleden kwam er diverse keren de vraag van jongens FMH, ga nou eens aan de gang met het fysiek inrichten van de werkomgeving in relatie tot werk. En wat we heel vaak deden, is dat dan op afdelingsniveau proberen in te vullen, op een afdeling waar mensen werken, teams werken. Maar dat was vaak fysiek weinig ruimte beschikbaar en als je iets neerzet moest er vaak over iets anders uit, dus mensen waren over het algemeen niet bereid om bureau werkplekken in te leveren. Dus waar we tegenaan liepen is dat we het moeilijk vonden om snel meters te maken. En toen zeiden we van: nou weet je wat: volgens mij komt het neer op een zestal elementen en die hebben we en dat gaat om de we willen, zo snel mogelijk meer nieuwe vormen van hybride werken op kantoor, zonder dat we uitgebreid hoeven te verbouwen want het RVB heeft heel weinig tijd en capaciteit met behoud van die bureau werkplekken, met voldoende ICT-voorzieningen en dat het een beetje leuker wordt en dat het er gaver uitziet. Nou, toen we dat vaststelden en de klanten zeiden: daar heb je, daar heb je de problemen te pakken, dan was het zoeken naar de oplossing niet zo moeilijk, want dat zijn vooral de centrale ruimtes in panden, die vaak heel ééndimensionaal zijn ingericht. Personeelsrestaurants die zijn tussen twaalf en één hartstikke druk. Maar daarvoor en daarna kun je een kanon afschieten nou, dat zijn dan precies die ruimtes die we nu al twee hebben heringericht waarbij dan de hele dag door, multifunctioneel daar kan werken en lunchen dus je kan individueel geconcentreerd werken, je kan met je team scrummen, je kan webexen, je kan, nou, noem het maar op en als je je dat plezierig bij voelt, dan ga je daar lekker naartoe. Het is geen must, maar het is extra en we noemen het een soort overloopgebied is een soort waterbed daarmee creëer je ook op de afdeling wat meer rust en dat zijn, dat is wat wij de ontmoetingspleinen noemen.
00:08:15
Peter van Embden: En ja, goed, die maak je dus circulair wie heeft die opdracht gehad? Hebben jullie dat al gedaan?
00:08:23
Marc Verweij: Nee, nog niet, nee, want we gaan officieel pas over… wat is het 1 oktober, gaan we pas met elkaar starten. Dus we zijn… we weten wel dat we met elkaar wel. Er is erg veel animo, eerste reacties zijn positief, dus we gaan nog meerdere ontmoetingspleinen samen inrichten dus maar de huidige hebben we met onze huidige partner gedaan.
00:08:41
Peter van Embden: Nou ja, maar Jeroen, je bent ongetwijfeld al geweest op de plekken waar jullie gaan werken. Wat is, wat, is jouw eerste gedachte daarbij heb je er zin in?
00:08:50
Jeroen Kuilman: Wij hebben er enorm veel zin in en vooral die ontmoetingspleinen, dat zijn echt hele toffe plekken om met elkaar mee bezig te gaan. We hebben er in het verleden ook al aan over de Belastingdienst mogen ontwikkelen en ja, wij staan met elkaar te trappelen om samen met FMH hele toffe dingen te gaan doen en vooral op een duurzame manier.
00:09:12
Peter van Embden: Waar? Waar let je op? Waar kijk je naar als je zo'n ontmoetingsplein gaat herinrichten?
00:09:17
Jeroen Kuilman: Nou, je kijkt naar een aantal zaken. Dat is precies wat Mark omschreef. Hè, een restaurant is tussen twaalf en één in gebruik en de rest van de dag staat het leeg. Maar hoe kun je op een slimme manier plekken creëren waar mensen kunnen samenkomen individueel kunnen werken, kunnen lunchen eigenlijk alles wat je op een dag-in het gebouw zou kunnen doen, in een ruimte zou kunnen vatten. En van nou de duurste vierkante meters in een pand, wellicht efficiënt de goedkoopste vierkante meter, zodat die van één uur na tien uur per dag gebruikt kan worden.
00:09:53
Peter van Embden: Mag ik daar een praktisch voorbeeld van? Hoe, hoe heb je dat in de praktijk gedaan? Op welke locatie heb je het voor het eerst gedaan?
00:10:03
Marc Verweij: De eerste is geopend op Beatrixpark, dat is twee weken geleden geweest en dat was een lounge. Dat is een deel van het restaurant. Echt, dat zag eruit, ja, gewoon wat je in je hoofd hebt als je hebt over standaard kantine. Zo zag het eruit, lange tafels en die hebben we gewoon omgeturnd in een aantal weken met een fantastisch team met goede partners. Er is een soort metamorfose plaatsgevonden, dus met wat ik al zei, andere meubilair die die multifunctioneel is, vooral heel veel groen, omdat we zien dat groen een enorme positieve impact heeft op beleving. Eigenlijk alle elementen van design zijn en zo met zo min mogelijk verbouwingen dus het is relatief snel gegaan.
00:10:44
Peter van Embden: Hoge tafels, vergadertafels, schermen en ik ben toevallig een paar weken geleden voor mij moet die net geopend zijn geweest. Heb ik daar zitten lunchen. Ja, ik moest een keer op Beatrixpark zijn. Het is het is een, het is een aangename ruimte en inderdaad, je kan daar prima lunchen maar ik zou, je kan hem ook als aanhang plek gebruiken.
00:11:07
Marc Verweij: Precies wat ik bedoel en het idee en kijk, deze ruimte is en zal niet voor iedere ambtenaar aantrekkelijk genoeg zijn, en dat is prima. Er zijn, net zoals Starbucks is ook niet voor iedereen om daar met je laptop te gaan zitten. Maar er zijn voldoende mensen die een deel van de dag, een deel van hun werk daar prima kunnen verrichten en dat en dat is prima en dat gebeurt dus ook.
00:11:29
Peter van Embden: Wat hoop je dat rijksambtenaren morgen gaan doen om jullie ambitie te laten slagen Marc?
00:11:36
Marc Verweij: Ambitie op het gebied van circulariteit, relatie tot meubilair en werkomgeving denk ik dat je bedoelt? Nou vanochtend hebben we een heel interessant verhaal gehad van, even de naam kwijt, over de impact, wat gedrag met je doet. Toen wij een jaar geleden met het project begonnen om een andere partner te gaan zoeken, op om een niveau meubelcontract op een andere manier in te richten, merk je dat het soms lastig is om vernieuwend te denken. En hè, er zijn best wel veel bezwaren of moeilijke punten. Wat we vooral dat hebben we weten om te draaien om de focus te verleggen wat levert het je nou op? En dat is eigenlijk ook iets wat we hier denk ik, naar voren willen brengen van we gaan echt met goede dingen aan de gang en het uiteindelijk gaat het je wat brengen. Maar sta er vooral open voor en omarm het en een feit dat een werkomgeving wat diverser gaat worden, is niet een, zie je het niet als een, als een probleem, als een mooie, mooie kans.
00:12:37
Peter van Embden: Dat klinkt heel goed. Er wordt een vraag uit het publiek gesteld stellen, Jessica stel hem maar.
00:12:42
Jessica: Ik ben de messager en de vraag is: hoe duurzaam is circulair meubilair nou echt? Zijn er eigenlijk twee? En zit er een verschil in het produceren van de, ja, meubels in relatie naast de grondstoffen?
00:12:57
Peter van Embden: Die vraag die stel ik denk even aan Jeroen, dat is jouw werk, hè, circulaire meubels.
00:13:02
Jeroen Kuilman: Hoe duurzaam is het nu echt? Ja, in onze optiek is het heel erg duurzaam, omdat je producten die al een leven hebben gehad, levensduur, verlengend onderhoud en refurbishment geeft, waardoor het weer tien, vijftien jaar mee kan. En het mooie is dat we wij doen dat met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dus wij proberen alles lokaal, in een zo kort mogelijke afstand van Den Haag te doen, met mensen die daar begeleid worden naar hopelijk een nieuwe baan in bijvoorbeeld… denk aan herstoffering, denk aan demontage en montagewerkzaamheden, de logistieke handeling. We proberen alles te doen met lokale mensen, met ja, met een SROI-achtergrond.
00:13:51
Peter van Embden: Ja, social return on investment, SROI ja. En eventjes qua duurzaamheid Marc, is circulair meubilair voor de belastingbetaler beter of is het goedkoper om het nieuw te bestellen?
00:14:09
Marc Verweij: Ja, dat vind ik heel lastig, dat vind ik heel lastig. Er zijn natuurlijk zoveel argumenten die je mee kan nemen in die hele keten, wat er allemaal gebeurt. Ik houd maar even vast aan het ERRE-model waarin in feitelijk het nou ja, zo lang mogelijk in stand houden van meubilair wat al een leven heeft, dat dan een bepaalde functie heeft, om dat gewoon zo lang mogelijk te blijven gebruiken. En dat is eigenlijk wat we hiermee gaan doen, gewoon dus het nieuw laten maken en heel eerlijk, heel veel nieuwe producten die we tot nu toe kochten kwamen gewoon uit het buitenland, moesten met de boot hiernaartoe, werden daar gemaakt. En wat we nu gaan doen is vooral producten die er al zijn in Nederland, herstofferen of opnieuw opknappen of wat dan ook, dus er zit wel, ik denk dat je dat ook mee moet nemen in de hele optelsom en is het dan goedkoper of niet? Dat vind ik eigenlijk kun je eindeloos op afstuderen, maar dat, dat weet ik niet, dus ik kan daar niet een eenduidig antwoord op geven.
00:15:04
Peter van Embden: Gelukkig wel genuanceerd antwoord wat ik, wat ik van je krijg. Maar inderdaad, het is… je hebt meer, je hebt rekening te houden, denk ik, met meer dan alleen het financiële aspect, maar je dat ook wat je zegt, je CO2 voetprint zeker. Hoe weet jij toevallig je Jeroen hoeveel kleiner de voetafdruk is als je circulaire meubilair doet?
00:15:26
Jeroen Kuilman: Dat is per product verschillend. Maar als we bijvoorbeeld een bureaustoel pakken, we hebben laten onderzoeken door een onafhankelijk adviesbureau op een bepaald type bureaustoel wat zeg maar de co2 impact was van een nieuwe bureaustoel en die kwam in dat geval op 190 kilogram per stoel. Vervolgens hebben we zelf de footprint laten uitrekenen voor een bureaustoel die al een leven heeft gehad, die we hebben onderhouden en gerefurbished en die zat rond de negen kilogram. Dus het geeft wel weer dat de co2 impact op een nieuwe stoel en zo geldt dat voor heel veel producten echt vele malen hoger ligt.
00:16:04
Marc Verweij: En wat mooi is, want we hebben boven op de stand een viertal stoelen staan van 2012 tot 2022 en de vraag die we ook stellen aan bezoekers: voor welke denk je dat dat dat de oudste is? Je kan het gewoon niet zien, het is gewoon niet te zien. Het product dus is zo goed dat je, als je het goed opknapt ga je daar gewoon niks van merken. En dat dat is alleen maar goed.
00:16:27
Peter van Embden: Heel goed. Ik vind een mooi gesprek, heren. Op naar volledig circulaire Rijksoverheid als het even kan. Kunnen jullie een hele Rijksoverheid aan, Jeroen?
00:16:39
Jeroen Kuilman: De hele Rijksoverheid is veel, maar we gaan ons best doen.
00:16:41
Peter van Embden: Heel goed, dank je wel Marc. Veel succes, veel plezier met het verduurzamen met verduurzamingsproject en Jeroen heel veel plezier met het inrichten van allemaal mooie werkplekken voor onze ambtenaren.
00:16:55
Jeroen Kuilman: Dank je wel.
00:16:56
Marc Verweij: Dank je wel.
00:16:57
Peter van Embden: Dit was de Duurzaam Doen Podcast vanuit het Duurzaam Doen Event in de kas in Woerden. Met deze aflevering dus te gast Jeroen Kuilman van Rever en Mark Verweij van FMH over circulair meubilair.