Civiele dienstauto’s rijden in 2028 100% emissievrij
Verduurzaming van het wagenpark is een belangrijke ambitie, maar kent ook uitdagingen. Stel dat je een elektrische cellenbus rijdt – een mobiele gevangenis – en je ziet dat de accu bijna leeg is, terwijl je nog 30 kilometer te gaan hebt naar de rechtbank. Bij het vervoer van verdachten van een misdrijf, is stilstaan bij Fastned om op te laden te risicovol. Categoriemanager Arjen Scherpenzeel licht toe hoe de categorie Civiele Dienstauto’s en Extern Wagenparkbeheer toewerkt naar ‘100% emissievrij, tenzij’ in 2028. Ondanks drempels die de opties verkleinen zet de categorie grote stappen richting die doelen. De Dienst justitiële inrichtingen (DJI) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) laten dat zien.
(Een busje met flikkerende, blauwe lichten. Op de zijkant staat: Dienst Justitiële Inrichtingen. Het logo van Denk Doe Duurzaam. Meer voor elkaar. Niek Leus, Leus Specials:)
SIRENE GEVOLGD DOOR OPGEWEKTE MUZIEK
NIEK LEUS: Wij staan hier bij ons nieuwe bedrijfspand waar wij voor de Rijksoverheid,
in dit geval DJI, de cellenbussen bouwen.
Op basis van de drie pijlers, reduce, reuse en recycle,
streven we ernaar om de afvalstromen te verminderen
en het verbeteren van hergebruik en recyclen.
Dan kun je denken aan communicatieapparatuur
van frames in de cellen, in dit geval zijn dat aluminiumframes,
halen we netjes uit de bussen,
die gaan we renoveren en die worden opnieuw ingezet.
(Jan Dirk Krikke, plv. manager wagenpark DJI:)
JAN DIRK KRIKKE: DV&O staat voor Dienst Vervoer & Ondersteuning.
Dat is de grootste klant van DJI als het gaat om vervoer.
Dat zijn de pool- en deelauto's,
functiegebonden en persoonsgebonden voertuigen
en de werkvoertuigen, operationele voertuigen.
Dat is de corebusiness van de Dienst Vervoer & Ondersteuning.
De echte, zware operationele voertuigen zijn de cellenbussen.
Justitiabelen worden vervoerd van een gevangenis naar een rechtbank en vice versa.
(Aldus Jan Dirk Krikke. Arjen Scherpenzeel, categoriemanager civiele dienstauto's en extern wagenparkbeheer:)
ARJEN SCHERPENZEEL: Mijn naam is Arjen Scherpenzeel.
Ik ben categoriemanager Civiele Dienstauto's en Extern Wagenparkbeheer.
Ik werk bij het ministerie van Defensie voor alle rijksdeelnemende partijen.
Onze categorie is vooral gericht op het faciliteren van dienstvoertuigen,
gericht op veiligheid van het personeel, maar ook van Nederland.
Onder andere vervoer van politici die beschermd moeten worden,
maar ook ondersteunend aan militaire operaties.
EEN PIEPJE
Ik heb hier in m'n hand een categorieplan met alle verschillende doelstellingen erin,
maar ook vooral gericht op de samenwerking met de markt, met de leveranciers.
Onze belangrijkste doelstelling is: emissievrij, tenzij.
We willen dat het wagenpark in 2028 100 procent emissievrij is.
Daarnaast zetten we in op circulariteit, op keteninzichtelijkheid,
op inclusiviteit en diversiteit,
maar ook op Internationale Sociale Voorwaarden.
(Geert Jan Heijstek, senior programmamanager elektrificering wagenpark:)
GEERT JAN HEIJSTEK: We hebben als DJI-DV&O een programma geschreven,
een programmaplan, dat gaat over het verduurzamen
van het wagenpark van de operationele voertuigen.
De kern wordt gevormd door twee pilots, namelijk het elektrisch rijden
en de tweede pilot gaat over het gebruik van een alternatieve brandstof,
namelijk HVO-diesel, dat 90 procent CO2-reductie realiseert.
Binnen het programma hebben we een aantal uitdagingen,
bijvoorbeeld: de laadinfra op locatie.
Daarnaast de stroomvoorziening,
omdat het elektriciteitsnet in Nederland behoorlijk aan het vollopen is.
Een andere uitdaging is, als je met kleinere bussen moet rijden,
dat je minder mensen mag vervoeren, dan zul je frequenter moeten rijden.
En wat belangrijk is, is dat de bus niet stil mag staan.
Je ziet het al voor je dat we met een cellenbus bij Fastned komen
om even op te laden met zeven gedetineerden erin.
Dat kan niet, dan haal je de krant.
-Dat gaat 'm niet worden.
SCHERPENZEEL: Een van de resultaten die we recent gehaald hebben,
is dat we sinds 2018 een CO2-reductie hebben van 46 procent.
(Bianca van Berge Henegouwen, senior adviseur bedrijfsvoering NVWA:)
BIANCA VAN BERGE HENEGOUWEN: De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
houdt toezicht op de veiligheid van voedsel en consumentenproducten,
het dierenwelzijn en de natuur.
We hebben ongeveer 1.600 auto's in ons wagenpark
waarin we inspecteurs faciliteren om hun werk te kunnen doen.
Het werkveld van onze inspectiediensten bevindt zich in het hele land,
waarbij allerlei bedrijven worden afgegaan.
Je kan denken aan boerenbedrijven, horecabedrijven.
Dus ze komen overal, maar niet overal is een laadvoorziening aanwezig,
dus is het belangrijk dat we een goede actieradius kunnen faciliteren in de auto.
We hebben het klimaatakkoord, waarin de doelstelling is aangegeven:
alles zero-emissie.
We doen er een schepje bovenop:
we gaan zorgen dat we in 2026 zero-emissie zijn, of zo goed als zero-emissie.
Van deze 1.600 auto's hebben we ongeveer nu al 80 procent elektrisch rondrijden.
Op dit moment maken we gebruik
van de aanbesteding Civiele Dienstauto's vanuit de categorie.
Daar zit je dan ook aan vast voor vier jaar.
Aangezien er veel auto's op de markt komen
waar je ook gebruik van zou willen maken,
is dat wel iets waar we meer flexibiliteit in zouden willen zien.
De grootste uitdaging zit 'm in het zwaardere vervoer.
Bijvoorbeeld die monsterbus,
die haalt de monsters op die verder moeten worden onderzocht in ons laboratorium.
De laadvoorziening blijft een beetje achter in die buitengebieden
om daar makkelijk op te kunnen aanhaken.
We zijn aan het onderzoeken of de routes die we nu rijden, verkort kunnen worden,
zodat je voor een deel alvast een stukje zou kunnen elektrificeren, en zo door te pakken.
We zetten ons voor 100 procent in op emissievrij.
Dat is onze stip op de horizon.
Ik daag jullie uit: hoever zijn jullie nou?
(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksoverheid. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Samen werken aan een duurzame en sociale Rijksoverheid. www.denkdoeduurzaam.nl. Het logo van Denk Doe Duurzaam. Meer voor elkaar. Eronder staat: Een productie van de Rijksoverheid.)
LEVENDIGE MUZIEK DIE WEGEBT
Samenwerking met leveranciers is de sleutel
“Nu staat ‘tenzij’ nog in ons doel voor 2028, maar we hebben ambitieuze doelstellingen, zodat we die ‘tenzij’ straks kunnen schrappen”, vertelt Arjen, terwijl hij het categorieplan laat zien. “De samenwerking met leveranciers, die werken aan doelgerichte innovatieve oplossingen, is een belangrijke voorwaarde om ons plan te laten slagen.” Andere belangrijke doelstellingen die het categorieplan benoemt zijn het streven naar zoveel mogelijk circulariteit, keteninzichtelijkheid door de leverancier, naleving van internationale sociale voorwaarden en zorgen voor meer inclusiviteit en diversiteit met behulp van social return. “Een resultaat dat wij recent boekten is de afname van onze CO₂-uitstoot met 46% ten opzichte van 2018”.
Veiligheid voorop
De categorie houdt zich vanuit het ministerie van Defensie voor de hele rijksoverheid bezig met de inkoop van civiele dienstauto’s en het wagenparkbeheer. Daarbij staat veiligheid voor medewerkers en Nederlandse burgers voorop. Het gaat om auto’s voor diplomatieke personen die beveiliging nodig hebben. Maar ook om voertuigen waarin de douane toezicht houdt of er geen ongewenste goederen het land in komen. En bij de NVWA rijden inspecteurs in dienstauto’s om bedrijven zoals boerderijen en horeca te bezoeken. De categorie zorgt ook voor de in- en opbouw van eerdergenoemde cellenbussen en koopt voertuigen in die ondersteuning bieden bij militaire operaties.
De aanbesteding
Bij de aanbesteding van civiele dienstauto’s zijn 28 leveranciers gecontracteerd. De categorie is naast inkoop verantwoordelijk voor de in-, op- en aanbouw en bepantsering van voertuigen en krijgt hierbij ondersteuning van een externe wagenparkbeheerder. In de aanbestedingen vraagt de categorie uit hoe de leveranciers aan de doelstellingen denken bij te dragen. En de gecontracteerden zijn verplicht via een maandelijkse rapportage de resultaten van deze doelstellingen te communiceren.
Energieneutraal cellenbussen verbouwen
Ook Leus Specials, een van de gecontracteerde leveranciers, werkt klimaatneutraal. Leus is verantwoordelijk voor de in-, op- en aanbouw van de cellenbussen voor DJI. Eigenaar Niek Leus vertelt met trots: “Wij bouwen de voertuigen hier energieneutraal door gebruik te maken van groene energie. Daarnaast verminderen wij de afvalstromen via de drie pijlers reduce, re-use en recycle. Zo hergebruiken we onder andere communicatieapparatuur en aluminium frames uit de bussen.”
De uitdaging om justitiabelen duurzaam te vervoeren
De Dienst Vervoer en Ondersteuning (DVO) is de grootste klant van DJI voor vervoer. “Het inzetten van operationele voertuigen voor vervoer van justitiabelen is de belangrijkste activiteit van DVO”, vertelt Jan Dirk Krikke, plaatsvervangend manager wagenparkbeheer. “In de cellenbussen vervoeren wij hen van de gevangenis naar de rechtbank en vice versa.” Om het wagenpark van de operationele voertuigen te verduurzamen, schreven ze een plan. “We starten twee pilots”, vertelt Geert Jan Heijstek, programmamanager elektrificeren wagenpark. “De eerste pilot is elektrisch rijden en de tweede pilot draait om een alternatieve brandstof, namelijk Hydrotreated Vegetable Oil (HVO). Deze biodiesel realiseert een CO₂-reductie van 90%. Uitdagingen bij de eerste pilot zijn de beperkte laad-infrastructuur en het vollopen van het Nederlandse elektriciteitsnet. Ook kan het voorkomen dat we vaker moeten rijden met kleinere bussen wanneer we minder mensen tegelijkertijd mogen vervoeren. En het is niet toegestaan om met een cellenbus stil te staan onderweg”.
Actieradius is dé uitdaging
Vergelijkbare uitdagingen met verduurzaming heeft de NVWA. De NVWA houdt toezicht op de veiligheid van voedsel en consumentproducten, dierenwelzijn en natuur. Bianca van Berge Henegouwen is er senior-adviseur bedrijfsvoering. “Ons wagenpark met 1600 auto’s maakt het mogelijk dat onze inspecteurs en dierenartsen dagelijks door het hele land bedrijven bezoeken. Een goede actieradius is dus belangrijk. In de buitengebieden is namelijk niet altijd een laadvoorziening aanwezig.” Desondanks is de NVWA optimistisch. “Het klimaatakkoord vraagt om nul uitstoot in 2028, maar wij doen er nog een schepje bovenop. Al in 2026 zijn wij – zo goed als – emissievrij. Van de 1600 auto’s rijdt nu al 80% elektrisch”.
Uitdagingen het hoofd bieden
De grootste uitdaging zijn de monsterbussen waarmee inspecteurs opgehaalde monsters naar het laboratorium van de NVWA brengen. Deze gekoelde bussen rijden een vaste route die te lang is om zonder opladen af te leggen. Bianca: “We hopen in samenwerking met de categorie meer laadvoorzieningen te realiseren die op de routes liggen en kijken intussen ook naar mogelijkheden om routes te verkorten. Dan kunnen we al gedeeltelijk elektrificeren. Een tweede belemmering vormt de lengte van de aanbestedingscontracten. “We zitten vast aan de contractduur van vier jaar, terwijl er tussentijds nieuwe modellen voertuigen op de markt komen.” licht Bianca toe. “Daar zouden we wel meer flexibiliteit in willen zien.”
Stip op de horizon
Binnen de categorie hebben wagenparkbeheerders van verschillende diensten geregeld overleg en wisselen zij kennis en ervaringen over verduurzaming uit. “Zo hoeft niet iedereen zelf het wiel uit te vinden”, lacht Femke. “100% emissievrij, dat is onze stip op de horizon”, zegt Arjen en dan volgt de oproep: “Hoe ver ben jij al?”