Rijk plaatst zonnepanelen met oog voor mens en milieu
In het programma Zon op Dak werken Defensie, het Rijksvastgoedbedrijf en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties samen om zonnepanelen op de daken van rijkskantoren en defensiegebouwen te plaatsen.
Met programma Zon op Dak draagt het Rijk bij aan het doel om in 2030 80% van de geschikte daken te bedekken met zonnepanelen. Dat doen we met aandacht voor mens en milieu in de internationale productieketens van de panelen. Die ketens zijn vaak niet transparant en het risico op dwangarbeid en andere mensenrechtenschendingen is groot. Daar is een nieuwe aanpak voor bedacht. Wanneer de leveranciers in de raamovereenkomst van het programma zonnepalen inkopen, kunnen wij in onze deelopdrachten voortaan vragen om te laten zien hoe zij dit risico voorkomen. Leveren zij geen panelen die verantwoord geproduceerd zijn, dan kunnen zij sommige deelopdrachten mislopen. Die aanpak is in lijn met het rijksinkoopbeleid, dat onder meer tot doel heeft dat Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) worden nageleefd. Transparantie in de keten is daarvoor belangrijk.
Je leert er meer over in deze video. De video is gemaakt door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zij willen daarmee het Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI) uitdragen.
00:00:13:02 - 00:00:17:16
'Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen' is een belangrijk strategisch...
00:00:17:16 - 00:00:20:06
instrument om maatschappelijke doelen te bereiken.
00:00:20:06 - 00:00:23:05
Cruciaal daarbij is het opdrachtgeverschap...
00:00:23:05 - 00:00:28:10
zodat je bij het opdrachtgeven al bezig bent met het MVOI en het inkopen.
00:00:29:18 - 00:00:33:05
Kleine stappen kunnen al enorme resultaten geven.
00:00:33:05 - 00:00:35:06
Maar grote stappen zijn natuurlijk nog mooier.
00:00:36:05 - 00:00:40:01
Samen werken we aan die wereld die we graag willen doorgeven.
00:00:40:01 - 00:00:45:13
-Onderdeel van ons MVOI-beleid is dat we in grote rijksinkoopcontracten...
00:00:45:13 - 00:00:48:11
de internationaal sociale voorwaarden meenemen.
00:00:48:11 - 00:00:53:24
Dat betekent dat we in onze inkoop rekening houden met de omstandigheden...
00:00:53:24 - 00:00:55:21
voor de mens en het milieu.
00:01:00:00 - 00:01:02:16
Zon op Dak is een inspirerend voorbeeld.
00:01:02:16 - 00:01:05:20
Daar passen we ook de ISV-voorwaarden op toe.
00:01:05:20 - 00:01:09:17
Omdat zonnepanelen niet alleen maar duurzaam zijn.
00:01:09:17 - 00:01:14:19
Maar dat we daarbij ook rekening houden met de omstandigheden waarbinnen...
00:01:14:19 - 00:01:16:11
die zonnepanelen gemaakt worden.
00:01:16:16 - 00:01:20:09
Dus ook rekening houden met de mens die hierin actief is.
00:01:22:09 - 00:01:25:21
Met Zon op Dak plaatsen we eigenlijk op programmatische wijze zonnepanelen...
00:01:25:21 - 00:01:28:06
op daken van rijkskantoren en defensie gebouwen.
00:01:28:06 - 00:01:33:03
En het doel van dit programma is om samen met Rijksvastgoedbedrijf in...
00:01:33:03 - 00:01:37:01
2030, 80% van de geschikte daken te bedekken met zonnepanelen.
00:01:37:01 - 00:01:41:19
Deze doelstelling is belangrijk omdat we niet alleen de daken maximaal willen...
00:01:41:19 - 00:01:43:13
benutten voor hernieuwbare opwek.
00:01:43:13 - 00:01:46:18
Maar ook omdat we vanuit het klimaatakkoord hebben afgesproken...
00:01:46:18 - 00:01:49:06
om een voorbeeldrol te zijn in de energietransitie.
00:01:52:06 - 00:01:56:11
De eerste fase van het programma was om intensief onderzoek te doen naar...
00:01:56:11 - 00:01:57:23
welke daken precies geschikt zijn.
00:01:58:02 - 00:02:01:21
Uit die haalbaarheidsonderzoeken kwam naar voren dat er 200 daken van...
00:02:01:22 - 00:02:05:14
rijkskantoren en defensie gebouwen geschikt zijn om zonnepanelen op te plaatsen.
00:02:05:14 - 00:02:09:17
Ons uitgangspunt daarbij is het Convenant Hernieuwbare Energie.
00:02:09:17 - 00:02:13:14
Waarin afspraken zijn gemaakt om bij de inkoop eisen te stellen aan...
00:02:13:14 - 00:02:14:14
mensenrechten en milieu.
00:02:14:15 - 00:02:18:10
Want het moment dat je iets inkoopt, is het moment dat je keuzes kan maken...
00:02:18:10 - 00:02:19:24
die goed zijn voor mens en milieu.
00:02:20:14 - 00:02:24:17
Het Rijksvastgoedbedrijf heeft de opdracht gekregen voor het programma Zon op Dak.
00:02:25:05 - 00:02:29:19
Binnen het programma Zon op Dak zetten we een contract op de markt van 85 miljoen euro.
00:02:29:19 - 00:02:32:12
Wat uitgebreid kan worden tot 140 miljoen euro.
00:02:32:12 - 00:02:38:11
Daarvan zal ongeveer 20 tot 30 miljoen aan zonnepanelen worden besteed.
00:02:41:09 - 00:02:44:14
Binnen rijksinkopen passen we in acht risicovolle categorieën...
00:02:44:14 - 00:02:47:19
sinds 2017 het ISV-beleidskader toe.
00:02:47:19 - 00:02:53:14
Dat betekent dat we de ISV contract clausule in contracten opnemen.
00:02:53:14 - 00:02:57:02
En dat we van de bedrijven met wie we zaken doen vragen om due diligence...
00:02:57:02 - 00:02:59:09
toe te passen tijdens de uitvoering van het contract.
00:02:59:11 - 00:03:04:08
Due diligence houdt in dat bedrijven een analyse maken van de risico's in hun keten.
00:03:04:08 - 00:03:08:08
En dat ze een plan van aanpak opstellen waarin ze deze risico's...
00:03:08:08 - 00:03:11:08
prioriteren en een plan maken om deze aan te pakken.
00:03:11:08 - 00:03:15:08
Uiteindelijk ook dat ze openbaar rapporteren over wat ze hebben gedaan...
00:03:15:08 - 00:03:16:21
en wat het effect daarvan is geweest.
00:03:16:21 - 00:03:21:01
We hebben gekozen voor deze aanpak omdat je daarmee concreet en praktisch maakt...
00:03:21:01 - 00:03:25:14
welke risico's prioriteit hebben en welke stappen je daadwerkelijk zelf kunt zetten.
00:03:26:01 - 00:03:30:09
Hiermee stimuleren we dat daar waar het nog niet goed gaat...
00:03:30:09 - 00:03:31:07
gewerkt wordt aan verbetering.
00:03:31:10 - 00:03:36:10
In dit geval bij de inkoop van zonnepanelen is bekend dat die voor een...
00:03:36:10 - 00:03:39:04
groot deel afkomstig zijn uit een regio in China.
00:03:39:04 - 00:03:41:08
Waar ernstige mensenrechtenschendingen plaatsvinden.
00:03:41:08 - 00:03:45:10
En we weten daarnaast dat de aanpak van die risico's eigenlijk heel moeilijk is...
00:03:45:10 - 00:03:47:24
en dat de ketens daar weinig transparant zijn.
00:03:49:00 - 00:03:51:16
Vandaar dat we hebben gekeken naar wat er wel mogelijk is.
00:03:51:17 - 00:03:54:11
Daarvoor hebben we de samenwerking opgezocht met zowel beleid...
00:03:54:11 - 00:03:58:06
opdrachtgevers, uitvoering om zo tot een goede oplossing te komen.
00:03:59:21 - 00:04:04:07
Samen met collega's hebben we een optie bedacht voor in het contract om zo door...
00:04:04:07 - 00:04:06:05
te kunnen met de energietransitie.
00:04:06:05 - 00:04:08:12
Maar tegelijk ook sociaal verantwoord in te kopen.
00:04:08:12 - 00:04:13:03
Deze clausule zorgt ervoor dat binnen de raamovereenkomst voor het programma...
00:04:13:03 - 00:04:17:09
Zon op Dak opdrachtnemers deelopdrachten kunnen mislopen als zij geen...
00:04:17:09 - 00:04:19:01
dwangarbeid vrije zonnepanelen kunnen leveren.
00:04:19:01 - 00:04:22:22
Om goed te weten dat de markt ook daadwerkelijk dwangarbeid vrije panelen...
00:04:22:22 - 00:04:26:08
kan leveren, voeren wij op dit moment een marktonderzoek uit.
00:04:28:02 - 00:04:31:05
Na een aanbesteding hebben we drie opdrachtnemers gecontracteerd voor...
00:04:31:05 - 00:04:33:01
een raamovereenkomst voor zonnepanelen.
00:04:33:11 - 00:04:38:01
Voor elk dak of groep van daken organiseren we een minicompetitie...
00:04:38:01 - 00:04:38:24
tussen de opdrachtnemers.
00:04:39:01 - 00:04:43:24
Voor bepaalde opdrachten laten we degene die wint in de nadere overeenkomst...
00:04:43:24 - 00:04:46:23
beloven om alleen dwangarbeid vrije panelen in te kopen.
00:04:47:06 - 00:04:51:04
We vragen van de winnende partij om documentatie met ons te delen.
00:04:51:04 - 00:04:55:05
Om inzicht te krijgen en te kunnen beoordelen waar de panelen vandaan komen.
00:04:55:05 - 00:04:58:02
En wat dit betekent voor de sociale risico's in de keten.
00:04:58:02 - 00:05:02:05
Als er niet genoeg dwangarbeid vrije panelen op de markt verkrijgbaar zijn.
00:05:02:05 - 00:05:06:10
Kunnen we met deze aanpak toch in zoveel mogelijk deelopdrachten van het...
00:05:06:10 - 00:05:10:21
programma 'Dwangarbeid Vrije Panelen' inkopen, ook als dat vertraging oplevert.
00:05:10:22 - 00:05:15:20
Deze breed gedragen afspraak tussen Defensie, Binnenlandse Zaken en het...
00:05:15:20 - 00:05:18:12
Rijksvastgoedbedrijf toont aan dat de rijksoverheid serieus werk maakt van...
00:05:18:12 - 00:05:20:15
maatschappelijk verantwoord opdrachtgeven en inkoop.
00:05:20:15 - 00:05:24:14
De sociale risico's in de keten en de aanpak daarvan zijn natuurlijk veel...
00:05:24:14 - 00:05:27:05
minder zichtbaar dan een dak vol zonnepanelen, bijvoorbeeld.
00:05:27:05 - 00:05:31:01
Het is juist daarom van belang dat we vroeg in het proces aandacht hebben...
00:05:31:01 - 00:05:34:06
voor ISV en ook voor de eventuele dilemma's die dat oplevert.
00:05:34:06 - 00:05:37:10
En dat we open zijn over waar we tegenaan lopen...
00:05:37:10 - 00:05:39:14
en hoe we daar zo goed mogelijk mee proberen om te gaan.
00:05:39:20 - 00:05:43:23
Ik ben dus heel blij dat we voor elkaar hebben gekregen dat we nu niet alleen...
00:05:43:24 - 00:05:47:24
toewerken naar een energietransitie, maar dat we in alle lagen van onze...
00:05:47:24 - 00:05:50:09
organisatie serieus aandacht hebben voor ISV.
00:05:51:14 - 00:05:55:21
Door vroeg te beginnen en de risico's in de internationale keten op tijd...
00:05:55:21 - 00:05:57:04
in kaart te brengen.
00:05:57:04 - 00:05:59:20
Konden we de samenwerking aangaan tussen beleid...
00:05:59:20 - 00:06:01:14
uitvoering, opdrachtgevers en inkoop.
00:06:01:19 - 00:06:04:13
Hierdoor zijn we tot oplossingen gekomen die we niet eerder hadden bedacht.
00:06:04:15 - 00:06:11:11
Ik ben er trots op dat we als uitvoering en beleid samen zorgen voor...
00:06:11:13 - 00:06:13:06
duurzame en schone energie.
00:06:13:09 - 00:06:17:06
Maar daarnaast ook dat we die mensenrechtenschendingen aanpakken.
00:06:17:12 - 00:06:22:02
We hebben een heel hoog inkoop volume en als we dat samen met de markt...
00:06:22:02 - 00:06:23:19
op een goede manier doen...
00:06:23:19 - 00:06:30:11
Dan gaan we echt op weg naar een mooie, duurzame en veel socialere toekomst.