Expositie, film en fashion zetten aan tot duurzaam denken en doen
Het gonsde van de activiteiten tijdens de Nationale Klimaatweek (NKW), ook bij de Rijksoverheid. Het doel: het klimaat intern onder de aandacht brengen, en meer precies: wat het Rijk doet om klimaatneutraal te zijn in 2030. Maar aandacht alleen is niet genoeg, het doel was ook om aan te moedigen tot actie; dat is essentieel om verder te komen, zoals Eva Heijblom, directeur-generaal Digitalisering en Overheidsorganisatie bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), zei bij het hijsen van de NKW-vlag aan het begin van de week.
Een mooi voorbeeld van actie is de Circular Fashion Day die de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) organiseerde – zie het filmpje. Kim Poldner (Circular Fashion Lab, Wageningen Universiteit) trapte voor 60 toehoorders af met een lezing over circulair textiel. Poldners outfit kwam, heel passend, van de naastgelegen Kledingruilmarkt, die met name tijdens de lunch goed werd bezocht. Ook door bezoekers van andere ministeries, die speciaal hiervoor naar het Haagse Centre Court kwamen. Van de grote hoeveelheid ingebrachte kleding vond de helft een nieuwe eigenaar. En ook bij de stylistes en de demo’s over kledingreparatie was het druk. “Het was een feestje!” zegt Bram van der Heijden, senior communicatieadviseur bij RVO. “De reacties waren positief en enthousiast. Er was veel vraag naar een vervolg.” Dat komt er dus, wellicht ook op andere RVO-locaties, en misschien ook op andere ministeries.
De Fashion Day illustreert volgens Van der Heijden heel mooi de rol die communicatie kan spelen in de verduurzaming van de bedrijfsvoering: laten zien dat duurzaamheid makkelijk en leuk kan zijn. “Daardoor wordt het normaal om over duurzaamheid te praten. En op deze manier maakt RVO ook tastbaar wat duurzaamheid concreet betekent.”
Webinar digitale schoonmaak
Logius, de rijksdienstverlener voor onder meer DigiD en Digipoort, organiseerde het rijksbreed toegankelijke webinar ‘De kunst van het weglaten’. Daarbij werd duidelijk hoeveel dataverkeer diverse dagelijkse digitale handelingen opleveren. Een filmpje streamen kan wel 2 tot 4 GB per uur kosten en Instagram bekijken kost zo 3,6 MB per keer. Een appje of een mailtje verbruikt weinig, maar tel al die mails van een organisatie maar eens bij elkaar op. “Data kost energie, stelt Marie Louise Borsje, die namens de Rijksacademie voor Digitalisering en Informatisering (RADIO) het webinar modereerde. “Daar mogen we ons best wat bewuster van zijn. De dagelijkse totale footprint van een organisatie als RVO, met 6.300 medewerkers, ligt in de orde van 35 vluchten van Los Angeles naar Madrid. En dat terwijl twee derde van wat mensen bewaren, nooit meer wordt ingekeken.”
Daar is nog niet iedereen zich van bewust, merkte Adriana Winkel, die de presentatie gaf namens coördinator Duurzaamheid Rachel Kuijlenburg. “Sommige deelnemers waren zich al best goed bewust van het effect van data op het milieu en hadden ook al veel ‘opschoningsmaatregelen’ genomen. Maar de meesten hadden dat nog niet gedaan, en wisten ook niet goed hoe ze dat het beste kunnen aanpakken.” Daarover ontstond in het webinar dan ook een nuttig gesprek. “Welke afweging je moet maken, daar is geen algemeen antwoord op te geven,” zegt Borsje. Natuurlijk zijn er richtlijnen en hulp beschikbaar, maar hier geldt vooral ook het professioneel inzicht van medewerkers. Bespreek met elkaar hoe je omgaat met welke informatie en waarom.” Toch blijft de belangrijkste tip die Borsje meenam uit het webinar: opruimen, schonen en weggooien. “Maak je Outlook inbox leeg. Verwijder regelmatig cookies, dubbel opgeslagen bestanden, nieuwsbrieven etc. Maak met je team afspraken over wat je waar bewaart en mailen, of organiseer eens een opruimdag.”
Duurzame Spelen en inloopbios
Bij het ministerie van Justitie en Veiligheid was de NKW het startsein voor de Duurzame Spelen. Een maand lang krijgen 71 deelnemende teams van elk 8-12 personen een challenge. Ze kunnen punten scoren met kwisvragen, zoals: wat er staat er wel en wat niet in het Klimaatakkoord van Parijs? Maar ook met opdrachten, bijvoorbeeld om een week lang te letten op het energieverbruik thuis. De eerste reacties vanuit een van de deelnemende afdelingen, het Centraal Justitieel Incassobureau, zijn enthousiast, zegt communicatieadviseur Tjitske Tania van het CJIB. “De opdrachten combineren dingen op het werk en thuis. Veel medewerkers van de afdeling Bedrijfsvoering doen mee en vinden dit interessant. Eind november weten we wie er wint!”
Verder was er bij het CJIB ook nog een inloopbios, waar tijdens de lunchpauze een compilatiefilm over duurzaamheid draaide. De communicatie eromheen leverde de nodige reacties, opmerkingen, vragen en tips op, zegt Corien Steenstra, senior-adviseur bedrijfsvoering. “Mensen vroegen bijvoorbeeld hoe het zit met onze eigen afvalscheiding en de temperatuur op kantoor.”
Filmfestival Kijk Klimaat
Nog veel meer films, zoals Surfer To Go en Tomorrow, waren te zien op het filmfestival ‘Kijk Klimaat’. “Het was fijn om dit vanuit verschillende departementen te organiseren,” zegt Merel Kuiper, duurzaamheidscoördinator bij het ministerie van IenW. “We staken elkaar aan wat energie betreft. En door zoiets samen met BZK, JenV, BuZa en DUO te organiseren moet je ook weer nadenken over hoe je een bredere doelgroep bereikt dan je eigen ministerie. Daardoor kun je potentieel ook mensen bereiken die niet dagelijks bezig zijn met duurzaamheid.” De gelijktijdige estafette op LinkedIn, waarin elke dag een medewerker met de hashtag #KijkKlimaat een klimaatfilm tipte, werd volgens Merel ook ‘supergoed’ ontvangen. Wel is er volgens haar nog winst te behalen bij het aantal bereikte mensen dat de films bezocht. “Maar het concept – samen iets organiseren om het groter te kunnen aanpakken – daar zou ik zo weer aan meedoen.”
Een film kijken helpt volgens Merel om met elkaar in gesprek te gaan. “Het geeft ook de vrijheid om je eigen beeld te vormen. Je wordt meegenomen in een andere wereld. En je gaat denken: thuis zou ik dit ook kunnen doen, je denkt wat creatiever.” Een bezoeker van het festival vond ‘Onder het maaiveld’ een indrukwekkende film. “Hij vertelde dat hij er zo nooit zo over had nagedacht, over de gezondheid van de bodem. Vroeger ging het bij ons alleen om schone bodems, maar nu kijken we breder.” Kortom: volgend jaar weer, vindt Merel - en dan niet alleen in Den Haag en Groningen, maar wellicht ook op andere plekken in het land, zoals in Utrecht bij Rijkswaterstaat of in Apeldoorn bij de Belastingdienst.
Lancering expositie op het Rijksontmoetingsplein
In Amsterdam werd tijdens de NKW een nieuwe duurzame expositie gelanceerd in rijksgebouw Spark. “Dit is een permanente expositie die we wisselend gaan inrichten,” zegt Aspectmanager Duurzaamheid Hairo van den Berg van de Belastingdienst. Dit ontmoetingsplein, waar je vanuit de hele Rijksoverheid kunt ‘landen’, is helemaal duurzaam ingericht: circulair meubilair, hergebruikte materialen zoals plantenbakken, maar ook duurzame ict- elementen. “Je hoort vaak: wat doen jullie, we zien het te weinig”, zegt Hairo. “En hier zie je het dus wél. Je kunt hier rondlopen en zaken bekijken, toelichtingen lezen of een VR-bril opzetten.”
Dat het werkt blijkt volgens Hairo uit de positieve reacties. “Ik heb al een paar groepen rondgeleid en ik zag het enthousiasme en de gesprekken die ontstonden.” Omdat duurzaamheid zo zichtbaar en interactief wordt, is het volgens Hairo een leuke aanleiding voor gesprek. “Naast alle digitale communicatie moeten we duurzaamheid ook letterlijk voelbaar en tastbaar maken, het laten zien in een fysieke omgeving. Laten zien wat er kan en wat we doen. Dus kom naar het Spark-gebouw in Amsterdam om te vergaderen, werken of ontmoeten!”
Samen naar klimaatneutraal vóór 2030 bij ministeries LNV en EZK
Voelbaar en tastbaar wordt duurzame bedrijfsvoering in elk geval ook bij de ministeries van EZK en LNV. Daar ondertekenden de leden van het Bedrijfsvoeringsoverleg in de aanloop naar de NKW de vernieuwde afspraken voor de verduurzaming van al hun organisatieonderdelen, onder het motto ‘Samen naar klimaatneutraal vóór 2030!’ Afgesproken is dat alle organisatieonderdelen van EZK en LNV zich maximaal inzetten om dat doel te bereiken. In de RVO-podcast ‘Preach what you practice’ vertellen Tino van Etten, coördinator Verduurzaming Bedrijfsvoering bij EZK en LNV en Chris Steensma, coördinator verduurzaming bij RVO, meer over het aangescherpte manifest.
Rijden zonder uitstoot bij Defensie
Het Defensieondersteuningscommando greep de NKW aan om hun collega’s te laten kennismaken met elektrisch rijden. De komende jaren gaan ze namelijk alle dienstauto’s vervangen door elektrische voertuigen, om uiteindelijk in 2030 helemaal zonder uitstoot te rijden. Dit jaar is het eerste laadplein geopend voor zulke auto’s. “De ervaringen zijn positief”, zegt Hans Reicharz, hoofd gebruikersondersteuning. “Het helpt dat de handelingen bij een elektrische auto eigenlijk best eenvoudig zijn.”
Verduurzamen van de Rijksbedrijfsvoering
Het Rijk heeft vele vierkante kilometers dak, verwarmt meer dan driehonderd kantoren, is werkgever van zo’n 140.000 mensen die heel veel reisbewegingen per dag maken en koopt voor zo’n 16 miljard per jaar in. Als iemand een groot verschil kan maken, dan is het de Rijksoverheid wel. Alle duurzame acties, door het jaar heen, dragen bij aan de transitie naar een duurzame rijksbedrijfsvoering en een mooier Nederland. Zo’n week als de Nationale Klimaatweek maakt dat mooi zichtbaar.