Ga de uitdaging aan
Elkaar uitdagen: daar draait het om bij de Sustainability Challenges van de Universiteit Leiden. Organisaties dagen studenten uit om te helpen bij verduurzaming en de studenten dagen organisaties uit om duurzamere stappen te zetten. De afgelopen weken zijn er al tal van deze duurzame uitdagingen op de website verschenen. Vandaag sluiten we af met de resultaten zoals die gepresenteerd zijn op het afsluitende symposium van 12 januari.
Meer dan veertig organisaties hebben de afgelopen maanden de uitdaging geaccepteerd in de Sustainability Challenges, onderdeel van twee Masterprogramma’s, Governance of Sustainability en Industrial Ecology. Vijf daarvan waren rijksorganisaties. Op 12 januari werd in de aula van de Universiteit Leiden teruggeblikt op de resultaten tot nu toe. Van een onderzoek naar de verduurzaming van de internationale logistieke keten tot duurzamere software bij de Belastingdienst: op posters presenteerden werkgroepen hun uiteenlopende onderzoeken en resultaten.
Een blik van buitenaf
De challenge levert de deelnemende organisaties veel op. “Bijna alle studenten dragen iets wezenlijks bij”, vertelt Esther van der Ent, projectcoördinator Sustainability Challenges bij de Universiteit Leiden. “Soms zijn dit bevindingen die onder de oppervlakte in de organisatie al bekend waren, maar vaak levert het ook nieuwe invalshoeken op. Ik raad bedrijven en overheden dan ook sterk aan om zich in te schrijven voor deze challenges! Van begin maart tot eind april zetten we weer een uitvraag open op onze website.”
Ook veel organisaties binnen de Rijksoverheid zijn bezig met verduurzaming. Binnen die organisaties is het niet altijd gemakkelijk om tot goede oplossingen te komen, of om buiten bestaande processen te denken en patronen te doorbreken. De perfecte oplossing: een groep masterstudenten onderzoek laten doen naar de bedrijfsvoering.
“Organisaties kunnen zich aanmelden met hun probleemstelling”, legt Esther uit. “Dat kan een specifiek vraagstuk zijn of een open vraag om mee te denken over een duurzamere bedrijfsvoering. Vervolgens koppelen we studenten aan een passend onderwerp en gaan ze aan de slag.”
De uitdagers
Een voorbeeld van een succesvolle groep studenten zijn De Labratten. Zij gingen de afgelopen maanden de uitdaging aan om de Rijkslaboratoria, waaronder het RIVM, Douane-lab en NVWA, te verduurzamen. Wereldwijd gebruiken laboratoria veel energie en water en zijn ze verantwoordelijk voor maar liefst 2 procent van het plastic afval. Tijd dus voor een blik van buitenaf.
Het onderzoek van De Labratten begint bij de inkoop voor Rijkslaboratoria, gaat dan over naar de dagelijkse laboratoriumactiviteiten, en eindigt bij het verwerken van de afvalstromen. Om alle relevante perspectieven te verzamelen, passen ze verschillende technieken toe, van kwantitatieve milieueffectbeoordelingen tot kwalitatieve bestuurs- en overgangsanalyses. Hajar, student Industrial Ecology, vertelt: “Hoewel er veel technische vooruitgang is geboekt dankzij single-use plastic gebruiksvoorwerpen, zetten wij in op meer hergebruik.”
Opdrachtgever Claes Wassenaar van het RIVM is blij met het onderzoek. “Zeker in crisistijd verschuift de aandacht voor duurzaamheid al snel naar de achtergrond. Ook is het in laboratoria soms lastig om innovaties door te voeren. Je zit nu eenmaal aan hygiëne- en veiligheidsregels gebonden als het bijvoorbeeld gaat om wegwerpplastic. Juist daarom is het extra belangrijk om inzichten te krijgen van de studenten die niet week in week uit in laboratoria rondlopen.”
Hoewel de volledige resultaten begin volgende maand volgen, kunnen De Labratten wel alvast iets kwijt: “In het lab van de toekomst, zo stellen we ons voor, is de grote hoeveelheid verpakkingsafval verminderd en worden de verpakkingsmaterialen waar mogelijk hergebruikt. Energie-intensieve apparaten worden duurzaam ingezet, door te kijken naar de levensduur en naar de circulaire inzet van het apparaat als afvalstroom,” legt Hajar uit.
Thuis duurzamer?
Het is een vraag die al langer leeft: gedragen mensen zich thuis duurzamer dan op het werk? Veronique Ruiz van Haperen van VWS en Marieke van den Bosch van SZW wilden hier achter komen. Veronique: “Op het werk zagen we altijd veel verkeerd weggegooid afval. Ook reageerden collega’s soms fel op een lunch met alleen vegetarische opties. Wij vroegen ons daarom af: doen mensen dit thuis ook?”
Dus zetten zij de studenten aan het werk. Aan de hand van een online vragenlijst en diepte-interviews met ambtenaren probeerden zij de acties en het gedrag van de ambtenaren te doorgronden. Wat bleek? Thuis waren de ambtenaren juist minder duurzaam dan op hun werk. Veronique: “De resultaten van dit onderzoek laten zien waarom het zo waardevol is om mee te doen aan de Sustainability Challenges. Je hebt bepaalde aannames over het gedrag van collega’s, maar soms kloppen die niet. Nu is het vervolgens nog wel zaak om wat met de resultaten en aanbevelingen te doen. Kernpunten voor interventies zijn in ieder geval: benader het positief, houd het eenvoudig, maak gebruik van sociale normen en bied financiële prikkels. Zo kunnen we bijvoorbeeld een spel maken en met elkaar spelen, om bewustwording te vergroten en verschillende zaken uit te proberen.”
Aanbevelingen van de studenten
Een ander thema waar verschillende departementen binnen het Rijk op inzetten is duurzame ICT. De studenten namen hiervoor de Belastingdienst onder de loep en keken hoe die organisatie het milieu meer kan sparen bij het gebruik van software. Student Suzan Vellekoop: “Ons onderzoek laat zien dat duurzaamheid niet zo zwart-wit is als vaak wordt gedacht. Het is in principe duurzamer om alle data bij de Belastingdienst te bewaren op één grote server in een datacenter. Maar deze manier van werken intensiveert wel het gebruik van meer data. Het gebruik van één server is efficiënt, maar je bespaart weinig als je maar meer blijft opslaan.”
Een andere groep studenten koos voor de opgave van de categorie Logistiek, de inkoopcategorie voor logistieke bewegingen van de Rijksoverheid in binnen- en buitenland. Barbara Budding, begeleider vanuit de categorie Logistiek: “We zijn blij dat we hebben meegedaan aan de Sustainable Challenge. Ons vraagstuk ging over hoe we de internationale logistieke keten kunnen verduurzamen. De aanbevelingen van de studenten hebben geleid tot nieuwe inzichten. Van een pilot met duurzaam verpakkingsmateriaal tot een vermindering van het luchttransport. We zijn zelfs zo enthousiast dat we ons meteen ingeschreven hebben voor de volgende challenge. In februari start er een nieuwe groep studenten!”
Chris Steensma, projectleider CO2 prestatieladder RVO, leidde ook een studentengroep. “Het is mooi dat de studenten het verschil tussen theorie en praktijk te zien krijgen. In theorie zijn er vele mooie oplossingen voor ons vraagstuk, maar wat kunnen we in de praktijk nou echt veranderen?”. Yvette Nason, student vertelt: “De complexe structuren binnen en buiten RVO leiden soms tot onenigheid tussen verschillende partijen. Dit betekent dat we bij het aandragen van onze voorstellen voor het verduurzamen van het pand, naast technische oplossingen, ook moeten kijken naar het verbeteren van de communicatiestructuur van de RVO met andere partijen.” Chris: “Het is fijn dat de studenten aanbevelingen doen waar we binnen RVO met onze stakeholders echt mee aan de slag kunnen. Ook helpt het ons om vanuit een jongere generatie bevestiging te krijgen van de bevindingen waar wij als organisatie mee te maken hebben.”
Doe ook mee
Niet alleen zoeken naar nieuwe projecten, maar zoeken naar langdurige projecten: dat is het doel van de Sustainability Challenges, vindt Esther.
“Meld je daarom aan met de thema’s die jij als bedrijf de komende jaren echt wilt oppakken. Zo verdwijnt het onderzoek van de studenten niet zomaar in een la.” Veronique kan dit beamen. “Ik was van alle groepen onder de indruk. Vooral mooi om te zien hoe divers de opdrachtgevers en hun onderzoeksvragen zijn: van watergebruik in Artis tot biodiversiteit bij KPN en van RVO tot de labs van het RIVM. Ik ga mijn opvolger zeker adviseren om ook volgend jaar mee te doen.”
Ben je een opdrachtgever en wil jij meer weten over de Sustainability Challenges? De inschrijving loopt vanaf begin maart. Maar je kan Esther ook nu al mailen op Student.challenges@cml.leidenuniv.nl.