Startup in Residence biedt een vliegende start

Het principe van SiR is simpel: ontwikkel een prototype voor een van de vraagstukken. In het geval van Justitie en Veiligheid zijn dat bijvoorbeeld cybercrime, diversiteit in personeelsbestanden en de doorstroming van ex-gedetineerden naar werk. De voordelen van deze werkwijze:

• Een ontwikkelbudget passend bij de behoefte van de startup
• Toegang tot het grote netwerk van de overheid
• Trainingen op maat voor ondernemers én eigenaars van het vraagstuk
• Mentors en sparringpartners rond wet- en regelgeving, businessmodelling, marketing of technologische ontwikkelingen
• Een snelle doorontwikkeling van oplossingen met maatschappelijke waarde
• Betere samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven
• Kansen voor mensen met een goed idee

Assist Jeugdwerk, ontwikkelaar van bovengenoemde app, was deelnemer aan het eerste traject van Startup in Residence, tussen 2017 en 2018. Daarna volgden nog een editie tussen 2018 en 2019. “Tijdens de eerste editie hadden we vier vraagstukken (‘challenges’) waarop startups konden reageren, in de tweede editie waren het er al negen,” vertelt startup-officer en strategisch adviseur bij JenV, Peter Elias. “Voor de komende editie die start in 2020 hebben we er al twintig, maar we maken nog een selectie. Het gaat om kwaliteit en leereffect.”

Niet altijd weet de ‘eigenaar’ van een vraagstuk die vraag voor een oplossing zó te formuleren dat ze de oplossing aan de innovator laten, zegt hij. En andersom zijn de AVG of juridische voorwaarden vaak een struikelblok voor innovators. “Daarom helpen wij met bijvoorbeeld trainingen ‘opgave-exploratie’ en’ vraagarticulatie’ die opgaveneigenaars helpen hun ‘why’ scherp te krijgen.” Afgelopen jaren werkte JenV zelfs aan een grotere ‘startup hub’ , maar SiR is een mooi voorbeeld van die samenwerking tussen opgave-eigenaar en startups wat dus al een aantal jaar bestaat.

Een goed idee, maar waar te beginnen?

De initiatiefnemers van Assist Jeugdwerk, een van de winnaars van SiR 2017, zagen als hulpverleners dat een app veel handwerk voor ze weg kon nemen, maar behalve inhoudelijke kennis wisten ze niet hoe ze dit van de grond kregen. Tijdens SiR kwamen ze in contact met app-bouwer Roxelane, die al eerder apps ontwikkelde voor het sociaal domein. Het resultaat: de app Always-on met verdienmodel, klaar voor gebruik.

Het initiële idee van een soort agenda met reminders voor belangrijke afspraken ontwikkelde zich tot een game. De jongere verdient credits door missies op zes leefgebieden te volbrengen, zoals Osso (huisvesting), Flous (inkomen) en Friends&Family. Ook vinden ze er tips, do-it-yourself filmpjes, herinneringen om bijvoorbeeld verzekeringen te regelen, hulplijnen van instanties of hulpverleners en een logboek.

Het SiR-traject was op dat moment gericht op productontwikkeling. Initiatiefnemer van de app, Johnny Driessen: “Je komt in een soort snelkookpan terecht, ontmoet mensen die je anders nooit ontmoet of komt op bijzondere plekken. Vervolgens sta je buiten met een product. Maar dan begint het echte werk pas echt

Van idee naar evidence-based

De app is inmiddels beschikbaar, en Johnny neemt ons mee in wat er gebeurde ná het Startup in Residence-traject (2017-2018). “We wilden onze app ‘evidence-based’ maken met behulp van onderzoek en pilots. We hadden twee pilot-opties: bij de IPTA in Zoetermeer en de reclassering in Utrecht. Met een afstudeeronderzoek van 2 masterstudenten uit Leiden zouden we de werking van de app testen.”

Uiteindelijk startten ze de pilot in Zoetermeer en werkten samen met de masterstudenten uit Leiden. Dat leverde niet het resultaat wat Johnny had gehoopt. De coaches gebruikten de app eigenlijk niet in hun dagelijkse praktijk, en dus bleef de ‘evidence’ uit: geen enkele jongere was ondervraagd. De coaches’ visies op de app waren waardevol, maar niet het bewijs wat Johnny nodig had. “Je merkte dat mogelijke samenwerkingspartijen terughoudend waren. Va de 8 aanmeldingen voor pilots, waarvan een concrete kwam het uiteindelijk door omstandigheden niet. Misschien is het werkveld er ook nog niet klaar voor."

De les: als start-up moet je een lange adem hebben. Gemiddeld duurt het vijf jaar voor een nieuw product iets oplevert, en daarna moet je vooral sparen, kapitaal vinden én doorontwikkelen. Johnny wil nu binnen zijn eigen netwerk in de gemeente Venlo starten met kleine pilots, in samenwerking met de gecontracteerde partij in het sociaal domein. “Hier heb ik alle randvoorwaarden, en jongeren die willen meewerken.” Of hij nog steeds gelooft in zijn app? Met hart en ziel.

Permanente verbinding tussen startups en het ministerie

Peter Elias werkt met een team aan een beter netwerk tussen ministerie en startup-ecosysteem, zodat de ‘startup way of working’ ook de nieuwe norm wordt bij het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken bij JenV. “Geen lange beleidsnota’s, maar learning by doing.” In januari lanceerde hij de JenV Hub + Startups, een platform wat kansen identificeert, bijeenbrengt en realiseert voor zowel JenV; ers als startups als innovaties. Dit lerende netwerk heeft tot doel om te verbinden, vernieuwen, versterken, kennis en oplossingen te verspreiden en verder te brengen (als launching customer of te helpen bij schaalbaarheid). Met een online plek, startup café’s, thema-roundtables en meer moet de hub een schakel tussen vraag en aanbod worden.

Tips om met startups te werken

Hoe kun je als overheid innovatie stimuleren en met startups werken aan complexe vraagstukken? Johnny en Peter hebben wel wat lessen opgedaan, en komen met de volgende tips:

• Vind draagvlak; bij JenV zijn een aantal directeuren en afdelingshoofden ambassadeur voor die startup way of working, en willen hier zelf mee verder. Dat helpt bij het lanceren van zo’n hub en het meekrijgen van andere collega’s. Zij genereren zichtbaarheid voor deze werkwijze op events en seminars.
• Zorg dat je als opgave-eigenaar een vraag zo precies en open tegelijk kan stellen, dat de oplossing open blijft om te ontwikkelen. Maar je moet wél scherp formuleren wat je precies opgelost wil hebben.
• Launching customership en doorontwikkeling is essentieel voor het voortbestaan van een digitale tool of oplossing. De overheid (en haar netwerk) kan hier een grote rol in spelen.
• Laat kwantiteit los, maar ga voor kwaliteit en leereffect.
• Borg pilots en onderzoek om een toepassing evidence-based te kunne maken. Dat helpt een oplossing verder te komen.