SBIR-competitie: “Geen brug maar een oversteek”
Hoe daag je als overheid (kleine) bedrijven uit om innovatieve producten en diensten te ontwikkelen als oplossing voor maatschappelijke vraagstukken? Een instrument wat hier speciaal voor ontwikkeld is SBIR: Small Business Innovation Research. Een SBIR-competitie biedt ondernemers de kans om, in opdracht van een overheid, hun product of dienst verder te ontwikkelen. Een win-win-situatie dus: de aanbestedende dienst kan mogelijke oplossingen voor een concreet vraagstuk laten onderzoeken, en het bedrijf kan met financiële ondersteuning onderzoek doen en een product ontwikkelen wat later mogelijk in de markt gezet kan worden. Wij spraken Mijke Vriens van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). RVO.nl ondersteunt zowel overheden die aan de slag willen met een SBIR-competitie, als ondernemers die producten en diensten willen ontwikkelen in het kader van een SBIR-competitie. Dankzij instrumenten als SBIR groeiden al meerdere kleine bedrijven uit tot succesvolle ondernemingen.
“In een aanbesteding vraag je om een brug, maar bij SBIR vraag je niet om een brug maar om een oversteek”, legt Mijke uit. Zo kunnen verschillende bedrijven binnen een SBIR-competitie met uiteenlopende oplossingen voor het vraagstuk komen. Juist dit maakt SBIR zo interessant voor kleinere bedrijven. Innovatie vraagt vaak om een flinke investering, iets waar kleine bedrijven nog geen ruimte voor hebben. Dankzij instrumenten als SBIR kunnen deze bedrijven aan de hand van een gerichte vraag en tegen betaling werken aan de ontwikkeling van hun product of dienst. SBIR is geen subsidie, maar een middel waarmee bedrijven gestimuleerd kunnen worden om verder te gaan met innoveren: zo groeide insectenkwekerij Protix onder andere dankzij SBIR uit van een start-up tot een volwassen bedrijf.
SBIR biedt ruimte voor onderzoek
Wanneer een overheid een SBIR-competitie start, kunnen bedrijven een offerte insturen. SBIR staat open voor alle bedrijven, ongeacht hun grootte. In de eerste fase van de competitie worden een aantal bedrijven uitgenodigd om een haalbaarheidsonderzoek te doen rondom hun product of dienst. "Dit neemt meestal 3 tot 4 maanden in beslag," legt Mijke uit. In de tweede fase wordt een aantal bedrijven geselecteerd dat hun product verder gaat ontwikkelen, met steun van de overheid. Een SBIR-competitie verschilt nadrukkelijk van een aanbesteding: er wordt aan het einde van het traject geen product ingekocht. Hoewel het wel mogelijk is door te ontwikkelen en om op kleine schaal prototypes in te kopen vanuit SBIR, moet een overheid een aanbesteding publiceren zodra ze op grotere schaal wil inkopen. Om kleinere bedrijven uit de voorgaande SBIR-competitie de kans te geven om mee te dingen, bijvoorbeeld als deel van een consortium, kunnen in de aanbesteding criteria opgenomen worden waaraan leveranciers moeten voldoen. Een SBIR-competitie zorgt dus niet direct voor een klant voor de onderneming, maar biedt vooral ruimte voor onderzoek en ontwikkeling zonder dat daar voor de onderneming financiële risico’s aan zijn verbonden.
Van potje larven tot insectenfabriek
Hoe kunnen insecten worden gebruikt als oplossing voor de toenemende voedselvraag? Als bedrijf in een nieuwe sector moest Protix vanaf nul beginnen met innoveren. En dat is kostbaar. De hulp van RVO.nl en middelen als SBIR kan kleine, startende ondernemers zoals Protix helpen om hun ideeën om te zetten naar de realiteit. In tien jaar tijd is Protix uitgegroeid van start-up tot volwassen bedrijf. Wat begon met een potje larven, is nu een fabriek waar insecten worden gekweekt om eiwitten en vetten voor diervoeding uit te halen. Een ander voorbeeld is de SBIR-competitie die nu binnen de Provincie Zuid-Holland loopt: hier zijn bedrijven bezig met oplossingen voor het opwekken van energie door kades en oevers van provinciale vaarwegen. De oplossingen variëren enorm, zo wordt er gewerkt aan damwandconstructies waar energie wordt opgewekt via golfslag. Dit gebeurt op verschillende manieren: van warmtewisselingssystemen waarmee energie uit de bodemwarmte wordt opgewekt, tot in het water drijvende apparaten die uit de golfslag energie opwekken om sensoren of Internet of Things-toepassingen aan te sturen. De provincie Zuid-Holland stelt locaties beschikbaar voor de bedrijven om te kunnen testen.
"Probeer het eens!"
Dat raadt Mijke aan aan overheden die aan de slag willen gaan met innovatie. Denk eens op een andere manier: is de manier waarop we het altijd doen nog wel passend of kunnen we het ook anders doen? En SBIR is dan slechts een van de mogelijke instrumenten die gebruikt kunnen worden om innovatie een boost te geven. Mijke begrijpt dat overheden het soms moeilijk vinden om een SBIR-competitie te beginnen, maar RVO.nl biedt graag ondersteuning. Begin als overheid gewoon eens met contact leggen met bedrijven om zo je vraag te verhelderen. Een tip van Mijke: “gooi het gewoon eens op social media” - ook zo kun je een marktconsultatie doen. Zorg vervolgens voor een concreet vraagstuk waar nog geen antwoord op is. Stap voor stap werk je zo samen met de deelnemende bedrijven naar een oplossing voor het vraagstuk toe.
Meer informatie? Zie www.rvo.nl/sbir