Circulair aanbesteden, ook tijdens het coronavirus

Nu Nederland door het coronavirus massaal thuiswerkt, staan veel van onze gebouwen leeg. Ondertussen werkt het Rijksvastgoedbedrijf samen met haar opdrachtnemers hard door aan het verduurzamen van 12 miljoen m2 vastgoed. Zodat we hopelijk op korte termijn bijdragen aan het stimuleren van werkgelegenheid in de bouw en tegelijk werken aan het beperken van grondstoffenschaarste en de klimaatcrises.

De ambitie van het Rijk is dat in 2030 al haar vastgoedprojecten circulair aanbesteed worden en dat wij in 2050 een CO2-neutrale portefeuille hebben. Hiermee wil het Rijk voldoen aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord. Een flinke klus, maar Crystal Ririassa, programmamanager Koers Circulair bij het Rijksvastgoedbedrijf, legt de lat graag hoog. Ook in deze uitdagende tijden. ‘Ik zou het heel gaaf vinden als we zowel voor onszelf als voor de gehele sector hebben kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van circulariteit en een mooier Nederland.’

Doel circulair bouwen: minder afval veroorzaken

Circulariteit is een nog wat abstract begrip, erkent Crystal. ‘Het is een relatief nieuw onderwerp, zowel voor ons als Rijksvastgoedbedrijf, als voor de hele bouwsector. Circulariteit bestaat uit veel verschillende strategieën en methodes die je kunt toepassen, zoals het opknappen van onderdelen van gebouwen zodat je minder grond- en hulpstoffen hoeft te gebruiken. Uiteindelijk is het doel dat wij als vastgoedorganisatie geen afval meer produceren.’

Biobased bouwen is en veelgebruikte methode

Een veelbelovende circulaire methode is biobased bouwen. Hierbij bouw je met natuurlijke hernieuwbare materialen, zoals hout en platen van leem in plaats van bijvoorbeeld gipsplaten met een stuclaag. ‘En het gaat ook over remontabel bouwen’, legt ze uit. ‘Dus dat je het materiaal weer makkelijk in en uit elkaar kunt halen.’

Circulair slopen en oogsten door hergebruik van materialen

Ze noemt dat de ‘losmaakbaarheid’ van een gebouw. ‘Voor de circulariteit kijken we nu bijvoorbeeld naar de vraag of je circulair kunt slopen. Dat noemen we ook wel ‘oogsten’, omdat gebouwen dan donor worden van materialen. Als je een gebouw of onderdelen daarvan niet meer nodig hebt, kan je kijken: welke materialen zijn geschikt om in een ander project te gebruiken?’

Renovatieproject bij de Belastingdienst: biobased spreekkamers

Deze methode werd bijvoorbeeld toegepast bij een project van de Belastingdienst in Utrecht. ‘Hier hebben we de spreekkamers gerenoveerd en deze methode uitgeprobeerd’, vertelt ze. ‘Daarbij hebben we gekeken naar: hoe kunnen we maximaal biobased materialen toepassen, want bouwen met deze materialen heeft weinig impact op het milieu, groeien weer aan en zijn gunstig voor de gezondheid tijdens en na bouw . Dus het is goed om die ontwikkeling te stimuleren.’ De speekkamers zijn opgebouwd uit verschillende onderdelen als platen van leem, multiplex en echt Nederlands populierenhout.

In dit project zijn ook lessen geleerd. ‘Eén van de lessen is dat je als projectteam durf moet tonen en anders kijken naar je aanbesteding, , omdat de markt voor biobased materiaal relatief klein is.’ Een andere belangrijke les is volgens haar dat deze manier van werken veel heeft opgeleverd in de bewustwording onder de medewerkers van de Belastingdienst. ‘Die zien nu elke dag, behalve dan nu tijdens dit virus, hoe zo’n spreekkamer er ook uit kan zien en dat je op zo’n manier al veel kunt doen om het milieu te sparen zonder in te boeten op kwaliteit.’

Stapsgewijs aan het leren wat circulair bouwen betekent

Ze is de trekker van het programma Koers Circulair van het Rijksvastgoedbedrijf. ‘Daarin hebben wij gezegd: deze koers voeren wij , als Rijksvastgoedbedrijf met de aangesloten partijen, uit de komende 3 jaar om de kabinetsdoelstellingen van 2030 en 2050 te halen. Met haar team heeft ze hiervoor 7 actielijnen uitgezet onder het motto ‘learning by doing’. Crystal: ‘Er valt nog veel te leren over circulariteit, dus is het Rijksvastgoedbedrijf, samen met de bouwsector aan het uitproberen, uitvoeren en aan het kijken: wat werkt wel en wat werkt niet? We zijn stapsgewijs aan het leren met het idee dat we over 3 jaar weten wat circulair bouwen voor ons betekent.’

Verduurzaming gebeurt via een routekaart

Rijksgebouwen worden verduurzaamd via een zogenoemde ‘routekaart’. ‘In het kader van het Klimaatakkoord, is er vanuit het Rijksvastgoedbedrijf en andere maatschappelijke vastgoedpartners afgesproken om te werken met een routekaart’, aldus Crystal. ‘In die routekaart staat beschreven hoe we hoe we qua energiegebruik toewerken naar een CO2 neutrale portefeuille in 2050’. ‘Want een gebouw wordt maar één keer in de 25-30 jaar aangepakt Daarom maken wij waar het kan in een keer de stap naar het eindniveau van 2050, ook dit voorkomt natuurlijk verspilling.

Creatieve oplossingen door maatregelen coronavirus

Door de maatregelen rond het coronavirus staan veel van de gebouwen nu leeg. Crystal: ‘We zijn daarom aan het kijken of we onze renovatie- en onze verduurzamingsprojecten kunnen versnellen. Bij een aantal onderhoudsprojecten zien we dat de opdrachtnemers met creatieve oplossingen komen. Eén van die dingen is dat ze niet alleen ’s nachts werken, om zo niet de gebruikers in de gebouwen te verstoren, maar nu ook overdag kunnen werken omdat die gebouwen nu leegstaan.'

De ambities van het Rijksvastgoedbedrijf zijn groot. ‘Ik zou het heel gaaf vinden als we in 2030 voor zowel onszelf als voor de hele bouwsector hebben kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van circulariteit. Dat we het samen met de andere partijen echt van de grond hebben getrokken en zo hebben bijgedragen aan die grote, mooie doelen van het Klimaatakkoord en uiteindelijk een mooier Nederland. Daar doen we het voor.’

Ook tijdens het coronavirus committeren aan duurzaamheidsdoelstellingen

Het coronavirus en de vergaande maatregelen die nu worden genomen, hebben een grote impact op iedereen in Nederland. Dit geldt ook voor het Rijksvastgoedbedrijf en zijn partners in de bouwsector. Het Rijksvastgoedbedrijf tekende eind april de verklaring Samen doorwerken aan Nederland. Ook heeft het Rijksvastgoedbedrijf zich samen met de hele bouwsector aangesloten bij het protocol Samen veilig doorwerken. Hierin worden duidelijke regels geboden over veilig werken tijdens de coronacrisis.

Best practices:

Meer weten over circulair bouwen?

Neem contact op met Crystal via Postbus.RVB.Circulair@rijksoverheid.nl