Geslaagd kennisevent Denk groot, doe klein en duurzaam (video)
Op vrijdag 22 juni jl. sloten De Haagse Hogeschool en Dienst Justitiële Inrichtingen en FM Haaglanden het project Denk groot, doe klein en duurzaam af met een kennisevent. Zo’n 100 medewerkers bedrijfsvoering van het Rijk, hier en daar ook vergezeld van hun opdrachtgevers, namen deel aan deze bruisende middag. Doel van het evenement: kennis over circulariteit en een duurzame bedrijfsvoering delen en vermenigvuldigen. Met een hoofdrol voor de R-ladder. Twee jaar praktijkonderzoek naar circulaire bedrijfsvoering door het Kenniscentrum Mission Zero van de Haagse Hogeschool ging daaraan vooraf.
Onder deze video-sfeerimpressie vind je het inhoudelijke verslag van de bijeenkomst.
(Het logo van Denk. Doe. Duurzaam... Meer voor elkaar. Mensen staan te praten in de Speakers' Corner van de Haagse Hogeschool. Ineke van Deursen:)
RUSTIGE MUZIEK
INEKE VAN DEURSEN: We zijn hier bij het Kennisevent,
dat het laatste, afsluitende event is van een tweejarig project
dat we samen hebben gedaan in consortiumverband
met de Haagse Hogeschool, FM Haaglanden en DJI.
RACHEL KUIJLENBURG: Denk groot, doe klein en duurzaam.
En samen met 100 mensen vanuit de bedrijfsvoering vanuit het Rijk
hebben we vooral onze kennis gedeeld
en ook de kennis opgehaald om na te denken:
hoe ga je nou echt een circulaire bedrijfsvoering tot stand krijgen?
(Aldus Rachel Kuijlenburg.)
IVO BONAJO: Ik vind het ook gewoon heel mooi dat je het praktisch kan maken,
dat het leuk is om te verduurzamen, circulariteit, dat het gewoon kan.
En dat soort type workshops staan ook op het programma.
Dus het gaat volgens mij ook gewoon de mensen ook echt
concreet helpen om morgen een paar dingen anders te doen.
Geen zenden, maar vooral met elkaar doen.
(Een groep mensen volgt een workshop. Mariëlle van der Beek:)
MARIELLE VAN DER BEEK: Ik zat net bij de workshop over ontspullen:
hoe je nee kan zeggen op je werk tegen spullen.
Want heel veel spullen krijg je zomaar in je handen.
Het blijkt dat als je nee zegt tegen dingen,
ook tegen een telefoon of tegen papier,
dat het eigenlijk in de praktijk heel goed kan,
maar dat het niet zo gauw in je opkomt.
GIJS BROUWERS: Het was een heel interessante workshop.
Het ging over duurzame P&O.
Vooral eigenlijk praten over: maken mensen nou
bewust keuzes als ze bij een afvalbak staan
en hoe kan je nou zorgen dat ze bewust hun afval scheiden?
Met heel simpele dingen van: als je het restafval als laatste neerzet,
dan voorkom je dat mensen gelijk alles erin donderen.
(Aldus Gijs Brouwers.)
Heel leerzaam.
-Heel interessante dag.
Het is heel belangrijk om studenten erbij te betrekken,
want zij moeten het stokje overnemen.
De student kan zijn kennis en innovatiekracht inbrengen en leert.
En vice versa is dat de organisatie nieuwe kennis kan absorberen,
maar ook die student weer kan opleiden binnen die organisatie.
SUZANNE VAN DER VELDE: Ik denk dat studenten echt de toekomst zijn.
Zij kunnen heel goed bruggen bouwen tussen de jonge generatie
die die gedragsverandering, die heel hard nodig is, teweeg kan brengen.
Maar ook tussen echt de praktijk en wetenschappelijk onderzoek bijvoorbeeld.
(Aldus Suzanne van der Velde.)
GWEN VAN DER BERG: Ik vind het vooral interessant
dat als je je resultaten vertelt, dat ze best wel verbaasd zijn.
LISA BAKKER: Dus echt een stukje bewustwording wordt er meegenomen.
AMIRA PROVENCE: Ja, ook interessant dat je het terugziet, hoor,
bij hen op de werkvloer.
BRITT HARTING: 'O, wat leuk die resultaten,
zou je dat met me willen delen?' Dat ze er zelf ook wat mee kunnen doen.
Een beetje erkenning voor wat we gedaan hebben het afgelopen halfjaar.
LISA: Zeker, ja. BRITT: En voor een goed cijfer.
Ja.
(Aldus studenten Facility Management. Rachel Kuijlenburg:)
DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER
KUIJLENBURG: Ik kijk met enorm veel voldoening terug op het evenement.
Ja, ik ben heel trots met het team dat we dit zo hebben kunnen uitvoeren.
DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT NOG EVEN VERDER EN STOPT DAN
(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksoverheid. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Samen werken aan een duurzame en sociale Rijksoverheid. www.denkdoeduurzaam.nl. Het logo van Denk. Doe. Duurzaam... Meer voor elkaar. Beeldtekst: Een productie van de Rijksoverheid.)
Net als elke grote organisatie moet de rijksoverheid zorgen dat de rijksambtenaren hun werk kunnen doen. Dat organiseren de medewerkers bedrijfsvoering. Een circulaire bedrijfsvoering is daarbij een speerpunt. Het Rijk moet voor 2030 haar grondstoffengebruik bijvoorbeeld met 50% verminderen. Maar hoe doe je dat, als medewerker in de bedrijfsvoering, of als klant en opdrachtgever? Welke kennis heb je nodig en hoe kun je succesvol ingrijpen om het gebruik van grondstoffen te verminderen? Hoe krijg je iedereen mee? En hoe zorg je dat ze verder kijken dan de welbekende ‘reduce, re-use, recyle’ en ook de andere R-en in de ladder inzetten, zoals Refuse of Rethink? Dit zijn slechts een paar van de vele vragen waarmee het kenniscentrum aan de slag ging. De conclusie na het kennisevent: iedereen kan vandaag nog starten met versnellen om de doelstellingen van het van het Klimaatakkoord (eerder) te bereiken.
"Iedereen kan vandaag nog starten met versnellen om de doelstellingen van het van het Klimaatakkoord (eerder) te bereiken."
Bewust waardebehoud
Het uitgangspunt van het onderzoek en het kennisevent was het gebruik van de R-ladder voor waardebehoud van grondstoffen in de keten. Een simpel model, dat met 10 R-en aangeeft op welke manier je ernaar kunt kijken. Maar voor de medewerkers in de bedrijfsvoering en de mensen met wie zij samenwerken, is het soms nog een hoofdbreken. Het weigeren van spullen (de R van refuse) lijkt op papier simpel, maar verloopt in de praktijk stug. Tijdens de opening van het event werd dit in een luchtig rollenspel helder gemaakt. Gespreksleider Rachel Kuijlenberg, programmamanager Circulaire bedrijfsvoering Haagse Hogeschool en een van de initiatiefneemsters van het event, stelde het publiek voor aan een koffiebeker, vertolkt door kunstenaar Marjolijn Zwakman. De koffiebeker ontmoette diverse personages die deel uitmaken van haar productreis (‘product journey’). Zo ging zij in gesprek met de inkoper, de ontwerper, een facility manager, de klant/gebruiker, de schoonmaker en een afvalleverancier, over hoe zij kon transformeren van een wegwerp-koffiebeker naar een product dat haar waarde behoudt. In het gunstigste geval wacht haar aan het einde van de reis recycling tot wc-papier. Maar het terugwinnen van energie bij het verbranden van de koffiebeker (een van de R’en, recover) kan ook het vooruitzicht zijn. Hoopgevend is nieuwe wetgeving in 2024 met het verbod op gebruik van de eenmalige koffiebeker. Conclusie? De rijksoverheid moet integraal aan de slag met managen van duurzaam gebruik van grondstoffen. Gelukkig is het Rijk daar al mee gestart.
R-ladder als startpunt voor kennisateliers
Aansluitend op de opening waren er zeven kennisateliers met uiteenlopende vraagstukken voor een circulaire bedrijfsvoering. Het R-ladder-model was daarbij het startpunt. Voor de strategie ‘refuse’ konden deelnemers naar het werkatelier Consumentisme & Ontspulling, geleid door Jacco van Uden, lector Change Management aan De Haagse Hogeschool. Weigeren is niet moeilijk, maar wel noodzakelijk om grondstoffen te verminderen. Daartoe moeten processen binnen de bedrijfsvoering veranderen. Als je met ketenpartners wilt onderzoeken hoe je iets opnieuw kunt bedenken of ontwerpen (‘rethink’ en ‘redesign’), is het belangrijk om te weten hoe de keten in elkaar zit. Dit was het thema van het tweede werkatelier zicht op ketens, geleid door Kim Poldner, lector Circular Business en docent-onderzoeker Jochem Vreeke. Met Hans Topée, veranderleider van de Werkplaatsfabriek, keken deelnemers in het derde werkatelier naar een duurzaam herontwerp van de werkdag op kantoor, maar ook thuis. Als het voor het werk nodig is om naar kantoor te gaan, is de uitdaging om een cateringconcept te bedenken dat zowel circulair is als gezond voor medewerkers.
Frans Joosstens en Olga van Diermen, beide hogeschooldocenten Facility Management, namen de deelnemers mee in de keuzes die gemaakt moeten worden om niet alleen voor waardebehoud van eten en drinken, maar ook voor vitaliteit van mensen te zorgen.
Betekenisvol werk?
Verduurzaming van de bedrijfsvoering brengt vele uitdagingen met zich mee. Gebruikers van gebouwen moeten zelf afval scheiden in het kader van recycling en hergebruik van grondstoffen. Op veel plaatsen zetten managers bedrijfsvoering afvalcoaches in om gebruikers hierbij te ondersteunen. Maar ook voor het afwassen van herbruikbare koffiebekers zetten sommige rijksorganisaties medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt in. Het vijfde werkatelier Duurzaam P&O onder leiding van Jorcho van Vlijmen, onderzoeker naar betekenisvol werken, zocht antwoord op de vraag hoe duurzaam deze oplossingen zijn. En welk loopbaanuitzicht een afvalcoach of een medewerker die de afwas doet, heeft. Het zesde werkatelier was Afval is (g)een verdienmodel, geleid door het duo Hans de Bruijn en Gerard de Bruijn, creatief trainers bij Humanagement. Deelnemers zochten creatieve antwoorden op de vraag hoe afval zijn waarde kan houden. Met als conclusie dat er vele mogelijkheden zijn om te voorkomen dat grondstof afval wordt.
"Het vraagt om ketenbreed samenwerken bij het ontwerp, om samen met (nieuwe) toeleveranciers waarde van grondstoffen te behouden."
Grondstofmanagement
Het laatste werkatelier stond stil bij de vraag hoe bedrijfsvoering grip krijgt op het gebruik van grondstoffen. Rachel Kuijlenburg, programmamanager Circulaire bedrijfsvoering leidde het atelier samen met Mark Mobach, lector Facility management aan de Hanze Hogeschool. Voor duurzaam grondstofmanagement moeten alle schakels van de bedrijfsvoering informatie delen. Zo komen zij tot duurzame oplossingen als eerlijke prijzen (true pricing) en een grondstofpaspoort dat inzicht geeft in de samenstelling en herkomst van producten en toegepaste materialen.
Het vraagt ook om ketenbreed samenwerken bij het ontwerp, om samen met (nieuwe) toeleveranciers waarde van grondstoffen te behouden. Dan kan de levensduur van een simpel koffiebekertje tot ver in de toekomst gegarandeerd worden.
Denk groot, doe klein en duurzaam
Een circulaire bedrijfsvoering vraagt om denken in grote doelen, in mogelijkheden, creativiteit en omdenken. Het vraagt ook om oefening hoe je grote vragen oplost en weer duurzaam gebruik maakt van die leerprocessen. Zo deel je kennis van goede voorbeelden en pas je deze toe op andere plekken in de bedrijfsvoering. Dit was de tweede boodschap van het kennisevent. Om duurzaamheid te versnellen, is praktijkonderzoek nodig. Kleinschalig onderzoek waarbij kennis, inzichten, nieuwe diensten en producten bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. En waar leren ook falen mag zijn. Leren over verduurzaming kan niet zonder fouten te maken. Je neemt actie in een nieuwe en onbekende omgeving, met minder kennis en minder routines. Door klein te doen vanuit groot denken kunnen we duurzaamheid versnellen.
Artikel vakblad Facto
Ook het vakblad voor Bedrijfsvoering ‘Facto’ besteedde aandacht aan het kennisevent. Zij tekenden tips op van Ivo Bonajo, programmanager Denk Doe Duurzaam en Kim Poldner, lector circular business aan de Haagse Hogeschool.
“Zoek de praktijk op” zegt Bonajo. “Ga aan de slag en onderzoek wat de mogelijkheden zijn.” En Poldner benadrukt het belang van het 10R-model circulariteit. “Als je wil verduurzamen gebruik dan de R-ladder met strategieën van circulariteit. Ga er mee aan de gang, maar doe dat wel met humor, dan maak je het veel leuker voor jezelf.”
De rest van het artikel is door (proef)abonnees hier te lezen.