Trainees ontwikkelen tool voor circulaire Inkoop & Bedrijfsvoering
De Rijksoverheid heeft als doel om in 2050 een volledig circulaire economie te voeren, waarbij grondstoffenketens gesloten zijn en afval tot het verleden behoort. Om dat doel te bereiken moet er zowel binnen als buiten het Rijk meer samengewerkt worden. Die oproep doen Bart Lüschen en Davy Huiberts, inkoopprofessionals bij Rijkswaterstaat, in het Onderzoeks- en adviesrapport Circulaire Categorieën. Het door hen ontwikkelde Analysekader Circulaire Bedrijfsvoering kan Rijksmedewerkers daarbij helpen. ‘’Om de circulaire ambities van het Rijk - 50% minder grondstoffen in 2030 en in 2023 tien bedrijfsvoeringcategorieën circulair ingericht - te realiseren, moeten alle betrokkenen in de keten meedoen, van beleid tot uitvoering. Excuses zijn niet meer gepast, circulair denken en werken als het nieuwe normaal.”
Onderzoek- en adviesrapport resultaat van tweejarig traineeship
Het onderzoek- en adviesrapport, dat in september 2021 werd opgeleverd, werd uitgevoerd en geschreven in opdracht van opdrachtgevers André Weimar (CPO Rijksoverheid) en Ivo Bonajo (manager duurzame bedrijfsvoering Rijksoverheid). Het is het resultaat van het tweejarige Traineeship (Rijks)inkoopprofessionals (TRIP) waaraan Bart en Davy deelnamen. Het Rapport en het Analysekader zijn opgesteld vanuit een Werkgroep waaraan ook medetrainees Nadia Ben Larbi, Okko Kruijshoop en Ziza Wolff deelnamen.
Ambitie Rijk: tien circulair ingerichte categorieën in 2023
In het onderzoeksrapport informeren de inmiddels oud-trainees hoe betrokken beleidsmakers, adviseurs, categoriemanagers en opdrachtgevers kunnen toewerken naar de door het Rijk ten doel gestelde tien circulair ingerichte Rijksinkoopcategorieën in 2023. Hiertoe behoren in ieder geval de categorieën Werkplekomgeving (voorheen: Kantoormeubilair), Bedrijfskleding, ICT-hardware en Consumptieve dienstverlening. “Deze categorieën zijn door de politiek gekozen omdat ze als meest kansrijk voor een circulaire inrichting worden gezien”, legt Bart uit. Wat de trainees in hun onderzoek onder andere opviel is dat de tien categorieën al veel initiatief nemen om hun categorie circulair in te richten.
Gevoel voor urgentie en wil is in hele keten aanwezig
Davy: “Wat ons opviel tijdens ons onderzoek is dat het gevoel voor urgentie en de wil om hiermee aan de slag te gaan op beleidsniveau en binnen de Bedrijfsvoeringscategorieën heel erg aanwezig is. ’Maar Om de circulaire ambities van het Rijk te realiseren, moet iedereen meebewegen, ook categoriehouders, opdrachtgevers, marktpartijen (in directe relatie alsook partijen verder in de grondstoffenketen) en kennisinstellingen. Als we de doelen en het behalen daarvan serieus nemen, dan dient circulariteit te worden meegewogen bij ieder besluit en elke handeling.” Bart: “Van de categorieën wordt gevraagd nog uitsluitend circulaire producten en diensten aan te bieden, tenzij het écht niet anders kan. Ieder heeft zijn of haar verantwoordelijkheid te nemen: voor behoud en herstel van de leefomgeving voor toekomstige generaties én onszelf.”
Het Analysekader helpt om resultaten beter te monitoren
Het Analysekader moet daarbij helpen. Dit is een tool die categoriemanagers en Rijksmedewerkers samen halfjaarlijks kunnen invullen om de resultaten te monitoren. Met als doel: betere monitoringsresultaten, kennisdeling, een effectievere werkwijze, mogelijkheden tot verantwoording en bijsturing. Het advies van de trainees is om alle interne stakeholders in de keten bij dit kader te betrekken; van de CPO-Rijk inclusief staf, categoriemanagers tot de klantenraden en categorie-eigenaren.
Missie Analysekader: bijdragen aan een volledig circulair ingerichte economie
Bart en Davy en hun traineegenoten willen met het Analysekader bijdragen aan circulair ingerichte bedrijfsvoeringcategorieën en een volledig circulair ingerichte economie in 2050. “De tool geeft richting en handreikingen om dit ambitieuze maar broodnodige doel te verwezenlijken”, licht Bart toe. De tool is eveneens breed toepasbaar binnen andere inkooporganisaties dan de Rijksinkoopcategorieen. “Met het Analysekader en door de adviezen uit ons rapport op te pakken hopen we volledige circulariteit tot een realistischer doel te maken.” Die adviezen worden volgens de trainees “serieus” binnen het Rijk opgepakt; zo wordt er een expertgroep ingesteld die moet helpen om het Analysekader breder in te voeren en hebben de oud-trainees in de zomer van 2021 hun bevindingen gepresenteerd aan een jury met daarin onder andere de CPO Rijk.
Het is twee voor twaalf voor het klimaat, zo bleek uit het in augustus 2021 gepubliceerde klimaatrapport van het VN-klimaatpanel Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Het Rijk, dat volgens het RIVM met haar inkoop verantwoordelijk is voor 18% van de CO2-uitstoot in Nederland, kan daarom met haar inkoop impactvol bijdragen aan de klimaatdoelstellingen die het Rijk voor Nederland heeft gesteld. Davy: “Er kan bijvoorbeeld duurzamer ingekocht worden waarbij ons Analysekader de categorieën daarbij kan ondersteunen.”
Lees de circulaire adviezen van Davy en Bart
Als algemene tip willen de inkoopprofessionals meegeven om circulariteit en duurzaamheid binnen departementen en bij opdrachtgevers steevast onderwerp van gesprek te maken. Davy: “Er zijn geen technische, juridische of economische onmogelijkheden om aan de slag te gaan met circulariteit. De benodigde kennis en middelen zijn beschikbaar binnen het Rijk en de markt. Het gaat nu om het maken van de juiste afwegingen en keuzes, en het daarbij betrekken van alle betrokkenen in de keten.”
In hun rapport geven ze verder deze zeven adviezen:
- Focus meer op andere stakeholders dan de categoriemanagers en zorg voor een betere ondersteuning.
- Stimuleer en faciliteer ruimte voor innovatie: voldoende personele en maak meer innovatiebudget beschikbaar.
- Installeer een rijksbrede expertgroep met specialisten circulariteit (en andere MVI/SDG-doelen).
- Stel ondersteuning ter beschikking voor het meten en monitoren van circulaire impact.
- Faciliteer onderlinge kennisdeling tussen categorieën.
- Voer krachtig beleid: bestrijdt vrijblijvendheid en biedt intern en extern perspectief voor circulaire ideeën en oplossingen.
- Geef de categorieën Afvalzorg en Grondstoffenmanagement een prominente rol in het categorielandschap; circulariteit in de kern gaat over afval en hoogwaardig (her)gebruik van grondstoffen.
Wil je ook met het Analysekader aan de slag?
Ben je benieuwd naar het Analysekader Circulaire Bedrijfsvoering en wil je hiermee aan de slag? Het kader is opvraagbaar bij Davy Huiberts (davy.huiberts@rws.nl) en Bart Lüschen (bart.luschen@rws.nl).