Een groene kerst: duurzame kerstpakketten voor IenW
Het kerstpakket is ieder jaar weer een controversieel onderwerp, iedereen heeft er wel een mening over. Waar voor de liefhebbers van traditie flessen rode wijn, ragoutbakjes en cranberrypaté niet aan te slepen zijn, verschuift voor anderen de voorkeur steeds meer naar cadeaubonnen, één cadeau of een donatie aan een goed doel. Voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat moeten de kerstpakketten al een paar jaar vooral duurzaam zijn. Maar hoe doe je dat, nu iedereen thuis werkt vanwege corona?
Drie jaar geleden klopte Marc Giesbers, adviseur HRM bij het ministerie van IenW, bij Adrie Huissoon aan met de vraag om mee te denken over duurzame kerstpakketten. De aanbesteding voor de kerstpakketten liep af, en het werd tijd om een nieuwe, duurzamere weg in te slaan. Adrie, toen werkzaam binnen het programma duurzame bedrijfsvoering en nu adviseur duurzaamheid en huisvesting, hielp daar graag aan mee. Zijn afdeling werkt immers al aan verduurzaming afvalbeheer, catering en mobiliteit van en naar het werk.
Met deskundige hulp van de afdeling inkoop werd de aanbesteding uitgezet. Hierop reageerden een aantal partijen die mogelijk geschikt waren om het ministerie van duurzame kerstpakketten te voorzien. ‘Maar het pakket moet niet alleen duurzaam zijn, het moet ook op tijd worden geleverd en daar kon niet iedereen aan voldoen.’, aldus Adrie. Uiteindelijk kwam Stegman - leverancier in geschenkpakketten - als winnaar uit de bus en begon het grote brainstormen, want wát moest er dan zoal in dat kerstpakket zitten? ‘In het eerste jaar werd ons verweten dat er wel erg veel ‘vrouwelijke producten’ in het aanbod zaten.’, vertelt Adrie. ‘We proberen de man-vrouw verhouding nu wat meer in balans te laten zijn.'
Van spullen naar beleving naar spullen
Gelukkig heeft groothandel Stegman oor voor de wens het kerstpakket zo duurzaam mogelijk te maken. ‘Ze sturen gedurende het jaar linkjes naar ons door, als ze iets duurzaams hebben gevonden. Zij stellen een catalogus samen waaruit wij alleen nog maar een selectie hoeven te maken.’ Ontvangers van het kerstpakket hebben altijd de keuze of ze het beschikbare bedrag willen doneren aan een goed doel, of dat ze zelf een product of een beleving willen uitzoeken. Want een beleving als cadeau bleek een ideale optie voor een kerstpakket. ‘Gaandeweg wilden we zo min mogelijk spullen. Zoals Marc ooit zo treffend zei: “We zijn in Nederland helemaal afgevuld met spullen!” Daarom zijn we steeds meer gaan verschuiven van producten naar belevingen.’ Maar dit jaar zal het weer anders zijn. Een cadeaubon voor een beleving zit er niet in, nu we voornamelijk thuis zitten en alles gesloten is. ‘Je hebt dus niks aan een festival-bon, dus dit jaar bestaat de selectie voornamelijk uit spullen.’
Zelf aan de slag met het verduurzamen van kerstpakketten
Voor ministeries die ook aan de slag willen met het verduurzamen van de kerstpakketten heeft Adrie wel wat tips. ‘Eerst moet het beséf er zijn dat verduurzaming - ook bij iets relatief kleins als het kerstpakket – wel degelijk zin heeft. De impact is misschien niet groot, maar de zichtbaarheid wel. Dat besef komt soms van bovenaf, bijvoorbeeld vanuit een bestuursraad, maar soms ook van onderaf, door medewerkers die vinden dat het tijd is voor verandering.’ Maar met alleen besef ben je er niet, er moet natuurlijk ook wat gebeuren. ‘Dan ga je kijken: gaan we het kerstpakket afschaffen of aanpassen? En als je wilt aanpassen, wacht dan niet per se tot je huidige aanbesteding afloopt. Kijk wat er al mogelijk is bij je huidige leverancier. En als het wel tijd is voor een nieuwe aanbesteding, laat duurzaamheid dan naast logistiek een zwaarwegende factor zijn.’
Is het kerstpakket nog wel van deze tijd?
Naast het verduurzamen van het kerstpakket, is het altijd nog een optie om de traditie in zijn geheel af te schaffen. Een rigoureuze optie, maar wel één die budget vrijmaakt voor andere mooie initiatieven. ‘Mijn persoonlijke mening is dat kerstpakketten niet meer van deze tijd zijn. Stort het bedrag aan een jaarlijks te bepalen goed doel, stop het in een duurzaamheidsbudget en bekijk welke startups dit bedrag kunnen gebruiken voor innovatieve projecten of geef het bedrag aan de medewerkers. Ik besef dat voor velen het kerstpakket een sentimentele waarde heeft, maar misschien moeten we voorzichtig eens kijken naar alternatieven. Past dit nog binnen een organisatie die zegt op velerlei gebied transities te willen?’ Maar tot het zover is, kunnen de medewerkers van IenW nog uitkijken naar het jaarlijkse extraatje. Helaas kan Adrie niets verklappen over de inhoud van het kerstpakket. ‘Daar mag ik niks over zeggen, anders krijg ik ruzie met Marc’, voegt hij lachend toe.